e-Belge kullanması gereken mükellef grupları hangileri?

e-Belge mükelleflerinden bahsetmeden önce, "e Belge nedir, e-belge sistemi nasıl olur, e-belge başvuru nasıl yapılır?” gibi konuların açılımından bahsetmek istiyoruz. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından dijital dönüşüm kapsamında uygulamaya konulan elektronik belgelerin tümü, e-belge olarak adlandırılır.

Yürürlükte olan kanunlar kapsamında; e-fatura, e-serbest meslek makbuzu (e-SMM), e-arşiv fatura, e-ihracat faturası ve e-irsaliye kesmek gibi zorunlu e-belgeye geçişi bulunan firma sahipleri, e-belge mükellefidir. e-Belge mükellefleri, GİB tarafından yayınlanan kriterlere göre e-belgeye zorunlu geçiş sürecini başlatmak durumundadır. e-Belge mükellefleri hazırladıkları e-belgelerini, özel entegratörler üzerinden veya GİB e-belge portalı üzerinden gönderebilir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan son değişiklikle, e belge mükelleflerinin kapsamı genişletildi. “e-Belge mükellefi olarak adlandırabileceğimiz kişiler kimler?” diye merak ediyorsanız hemen söyleyelim: Yıllık ciro limitlerine göre belirlenen kriterleri kapsayan; e-fatura, e-arşiv, e-irsaliye ve e-SMM kesmek zorunda olan kişiler, e-belge mükellefidir.

Vergi Usul Kanununun 509 Sıra No.lu Tebliğinde, e-belge kullanması gereken mükellef grupları hakkındaki yeni düzenlemeler açıklandı. İlk olarak e-fatura uygulamasına zorunlu geçiş için yıllık ciro limitleri kademeli olarak düşürüldü.

Açıklanan tebliğde, brüt satış geliri 2021 hesap döneminde 4 milyon, 2022 ve müteakip hesap dönemleri için ise 3 milyon TL ve üzeri olan mükelleflere e-fatura ve e-arşive geçme zorunluluğu getirildi.

e-Ticaretle uğraşan kişiler için kendi siteleri veya internet satış platformları üzerinden mal veya hizmet satışı gerçekleştiren mükelleflerden; 2020 ve 2021 hesap dönemlerinde 1 milyon TL, 2022 veya devam eden yılların hesap dönemleri için 500 bin TL ve üzeri brüt satış geliri olanlara da yine e-fatura ve e-arşiv düzenleme zorunluluğu geldi.

e-Arşiv ve e-fatura kullanması zorunlu diğer mükellef grubu da şu şekilde; gayrimenkul veya motorlu taşıt; alım, satım, imal, inşa veya kiralama işlemlerini yapanlar ve bu işlemlere aracılık yapan mükelleflerden 2020 ve 2021 hesap dönemleri için 1 milyon TL, 2022 ve devam eden hesap dönemleri için 500 TL ve üzeri brüt satış kazancı olanlar; Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım veya işletme belgesi almak amacıyla konaklama hizmeti veren otel işletmelerine de e-arşiv ve e-fatura kullanması zorunlu mükellefler arasına girer.

GİB’in yayınladığı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği’nde yer alan düzenlemede, 30 Haziran 2020’den itibaren mesleki faaliyetine yeni başlayan veya devam eden, vergi mükellefi olan tüm serbest meslek mensupları için elektronik serbest meslek makbuzu (e-SMM) kullanma zorunluluğu getirildi.

“e-SMM mecburiyeti kimleri kapsıyor?”sorusunun cevabını şöyle açıklayalım:

Avukat, arzuhalci, doktor, mimar, diş hekimi, veteriner hekim, danışman, mühendis, noter, müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, kimyager, ressam, yazar, bestekar, serbest öğretmen, yönetmen, artist, menajer, senarist, ebe, sünnetçi, rehber ve sağlık memuru gibi; işiniz sermayeye dayalı değil mesaiye dayalıysa, kişisel bilgi ve becerilerinizden yararlanıyorsanız e-SMM zorunluluğu kapsamında olabilirsiniz.

e-SMM mecburiyeti içinde olmasına rağmen e-SMM düzenlemeyen ve kullanmaya başlamayan mükellefler, Vergi Usul Kanununda yer alan hükme göre yaptırıma maruz kalır.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan son düzenleme sonrasında, e-irsaliyeye geçiş zorunluluğu kapsamında 2021 ve müteakip hesap dönemlerine ait ciro haddi 10 milyon TL olan işletmeler temmuz ayında e-irsaliye geçişlerini tamamlamıştı.

e-İrsaliyeye geçme zorunluluğu bulunmayan ancak gönüllü olarak e-irsaliyeye geçişini yapmak isteyen firmalar için herhangi bir tarih zorunluluğu bulunmuyor. Bu firmalar diledikleri tarihte elektronik irsaliyeye geçişini tamamlayabilirler.

Bildiğiniz üzere, GİB’in yayınladığı tebliğ ile 2024 yılının ocak ayına kadar e-defter uygulamasına geçiş zorunluluğu geldi.

Peki, e-defter neden önemli? e-Defter, kanunen tutulması zorunlu olan yevmiye ve büyük defterlerin, dijital ortamda saklanması, mailiyeye ise e-imza ile berat verilen bir sistemdir.

e-Defter uygulamasına geçiş için zorunlu bir ciro sınırı bulunmuyor. Yalnızca, 3 milyon TL’yi aşan firmalar e-deftere geçmek zorundadır. Bunun yanı sıra 1 Ocak 2024 tarihine kadar zorunlu e-faturaya geçiş yapan firmaların e-defter geçişlerini de tamamlamaları gerekiyor.

e-Fatura ve e-arşive gönüllü olarak geçen, ancak e-deftere geçiş yapmak istemeyen firmalar için (3 milyon sınırına kadar) e-deftere geçme zorunluluğu da yok.

Aynı zamanda, e-defter kullananların bu belgeleri saklama süreleri de merak edilen bir konu. Daha önce bu konuyu araştırmış olanlar bilir; e-defter saklama yılı geçtiğimiz dönemlerde 5 yıldı. Ancak, GİB’in son değişikliği sonrasında muhafaza kılavuzu ile beraber e-defter saklama yükümlülüğü 10 yıla çıkarıldı.

Bir işletme veya müşteri olarak satın aldığınız mal veya hizmetin güvenliğini düşünmek istemeniz çok normal. Bu sebeple sizlere kesilen e-fatura veya e-arşiv faturanın, kayıtlı bir mükellef tarafından kesilip kesilmediğini öğrenebileceğiniz birkaç adımdan bahsedeceğiz.

e-Fatura ve e-arşiv fatura sorgulama işlemini aşağıdaki adımları takip ederek yapabilirsiniz.

1. Ticaret yaptığınız şahıs veya firmanın e-belge mükellefi olup olmadığını anlamak için Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı e-belge sayfasını ziyaret ederek, kayıtlı mükellefler listesine bakabilirsiniz 

2. Mükellef sorgulama işleminin yanı sıra faturanızı da sorgulamak isterseniz, şu şekilde işlem yapmanız gerekir;

a. Gelir İdaresi Başkanlığı e-belge sayfasında yer alan e-arşiv faturaya kayıtlı kullanıcılar alanında, faturayı düzenleyen tarafın vergi kimlik numarası veya TC kimlik numarasını girin.     

b. Faturanın üzerinde yer alan fatura numarasını dikkatli okuyun ve doğru bir şekilde yazın.   

c. Faturada yazan tutar bilgisini kuruşları ile birlikte eksiksiz doldurun.         

d. Ekrandaki güvenlik kodunu yazıp gönder tuşuna tıklayın.

Eğer girdiğiniz bilgiler doğru ve e-arşiv sistemde kayıtlı ise; Sayfanın alt kısmında sorgulanan fatura numarası, VKN, ödenecek tutar ve alıcı isminin yer aldığı bir yazı ile “Sistemde Kayıtlıdır!” mesajını göreceksiniz.

e-Dönüşüm sürecinin en önemli kalemlerinden olan e-fatura ve e-arşiv fatura konusuna detaylı olarak değinelim istedik.

e-Fatura, bir mal veya hizmet satışı sonrasında, müşterinin ödemesi gereken ücretin belirlendiği belgenin elektronik olarak düzenlenmiş halidir. e-Faturanın matbu faturadan bir farkı yoktur. Sadece e-fatura, elektronik ortamda düzenlenir.

e-Arşiv de bir elektronik fatura türüdür. e-Arşiv yalnızca e-fatura mükellefi olmayan firmalar ve son kullanıcı için düzenlenir. e-Fatura ve e-arşiv fatura arasındaki farklar en sık sorular sorular arasında yer alıyor. Bu konuyu merak ediyor, detaylı olarak incelemek istiyorsanız sizin için hazırladığımız “e-Fatura ve e-arşiv arasındaki farklar neler?” konulu blog yazımıza göz atabilirsiniz.

Serbest meslek erbaplarının sundukları hizmet karşılığında, gerçekleşen tahsilatları için elektronik ortamda düzenledikleri belge, e-SMM olarak adlandırılır.

e-SMM’nin yasal olarak matbu makbuzdan bir farkı yoktur. e-SMM düzenleme mecburiyeti olan meslek gruplarından yazımızın başlarında da bahsetmiştik.

e-SMM uygulamasına başvuru yapmak istiyor ancak hangi adımları takip etmeniz gerektiğini bilmiyorsanız, bu kısım sizin için.

Üç farklı yöntem ile e-SMM’ye geçişinizi yapabilirsiniz.

GİB portal üzerinden e-SMM sorgulama işleminizi yapabilirsiniz.

Sevkiyatlarınızı kolaylıkla takip ve kontrol altına aldığınız elektronik belgeleme sistemi: e-irsaliye. Sevk ve taşıma irsaliyesi olarak iki tip irsaliye vardır.

e-İrsaliye bu tip irsaliyeler arasında daha çok sevk irsaliyesi yerine geçecek, yani ürünü teslim alan kişiye iletilecek irsaliyedir. Taşıma irsaliyesi ise yine araçta kağıt olarak bulunması zorunlu irsaliyedir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın son düzenlemesi sonrasında, e-irsaliyeye geçiş zorunluluğu kapsamında bazı düzenlemeler yapıldı. Buna düzenlemelere göre 2021 ve müteakip hesap dönemlerine ait ciro haddi, 25 milyon TL'den 10 milyon TL’ye indirildi.

e-İrsaliye kullanımının bu düzenleme sonrasında artış göstermesi bekleniyor. Bu kapsamda e-İrsaliye mecburiyeti bulunan mükellefler, artık Paraşüt güvencesi ve tecrübesiyle e-irsaliyesini Paraşüt ile tek ekrandan kolaylıkla düzenleyebilir. Siz de Paraşüt’ün e-irsaliye özelliğini 14 gün ücretsiz deneyebilirsiniz.

e-Defter, Vergi Usul Kanununa ve Türk Ticaret Kanununa göre elektronik ortamda tutulması zorunlu olan; basılmayan, değişmezliğinin ve doğrulunun garanti altında olduğu defterlerin bütünüdür.

e-Belge sisteminden biri olan e-defter ile daha hızlı ve düzenli bir denetim söz konusudur. e-Deftere geçiş yapan firmalar, kağıt ortamda defter tutmaz; e-defter kullanmaya başladıkları tarihten itibaren fiziksel defterleri için kapanış tasdiki yaptırmak durumundadır.

Zamandan tasarruf sağlayan, kolay kullanım imkanı sunan Paraşüt; internetin olduğu her yerden e-belge işlemlerinizi gerçekleştirebilmenize olanak tanıyor.

Paraşüt’ün sunduğu e-fatura, e-arşiv, e-SMM, e-ihracat faturasının yanı sıra yeni eklenen e-irsaliye özelliği ile de tek ekrandan çok sayıda işleminizi kolaylıkla gerçekleştirebilirsiniz.

Kart bilgisi verme zorunluluğu olmadan hemen Paraşüt’ü 14 gün ücretsiz deneyin, Paraşüt tecrübesi ve güvencesiyle işletmenizin e-dönüşüm sürecini emin adımlarla başlatın.