İş Planı Hazırlamak: Kimin için Hazırlanır ve İş Planı İçeriği

 

İş planı kimler için hazırlanır?

 

1. Kendiniz için

Bir iş planı aynı zamanda yönetim planıdır. İş planı hazırlayarak şirketinizin amacını, hedeflerini ve gelecek projeksiyonunu belirlersiniz. Bu hedeflere ulaşmak için gerekli olan doğru kaynaklara nasıl ulaşacağınızı ve bu kaynakları nasıl değerlendireceğinizi de iş planınız sayesinde belirleyebilirsiniz. Ayrıca planınızı her sene güncelleyerek iş modelinizi gelişmelere göre değiştirebilir ve şirketinizin gidişatını takip edebilirsiniz.  

 

2. Yatırım sermayesi aramak için

Yatırım arama sürecinde başvurduğunuz kurum ya da kişilere projenizi/işinizi uzun uzadıya anlatmanın imkanı yoktur. İşinizi ispat etmenin tek yolu sağlam bir iş planı hazırlamaktır. Yatırımcının önüne düşmeyi başaran projelerin çok büyük bir kısmı iş planları incelenirken elenir. Bu yüzden özellikle yatırım sermayesi uzmanlarının karşısına çıkacaksanız aşağıdaki soruların açık bir şekilde iş planında cevaplandığından emin olun:   a. Gelir modeliniz nedir? b. Ne zamandır faaliyettesiniz? c. Mevcut faaliyetlerinizde karlılığınız nedir ve gelecek tahminleriniz nelerdir? d. Ne kadarlık bir finansman arıyorsunuz ve nasıl finansmanı nasıl değerlendireceksiniz?

 

3. Ana şirket için

Eğer bir şirketler grubuna ya da birden fazla şirketin bağlı olduğu bir finans kuruluşuna bağlı çalışıyorsanız, içinde bulunduğunuz iştirakin mevcut durumunu ve gelecek planını bu iş planı ile yönetimlere bildirmek mümkün olur.  

 

4. Bankalar

Eğer yatırım sermayesi değil de bir finans kuruluşundan kredi temin ederek işinizi beslemek isterseniz gideceğiniz kurumlar bankalardır. Bankalar da iş planınız içerisinde aşağıdaki soruların cevaplarını görmek ister:

a. Ne kadar borç almak istiyorsunuz? b. Parayı nasıl değerlendireceksiniz? c. Geri ödeme planınız nedir? d. Faizi ödeyebilecek planınız var mı? e. Risk planınız var mı? f. Herhangi bir teminatınız mevcut mu?

 

İş planında neler yer almalı?

İyi bir iş planının temeli sağlam finansal veriler ve ön görülerdir. Eğer bu öngörüler sağlam verilerle temellendirilebilirse iş planınız güçlü olur.

 

Peki iyi bir iş planının içinde neler yer almalı?

Hedefinize, yer alacağınız sektöre göre bu plan değişiklik gösterebilir. Biz bir internet girişimi için olmazsa olmaz başlıkları burada seçtik. 

1. Yönetici özeti Tüm tabloların ve içeriklerin üzerinde bu özet olacak. Yönetici özetinde açıkça talebinizi belirtmelisiniz. Dikkatin en yüksek olduğu bu bölümde etkileyici ve sade bir biçimde talebinizi iletebilirsiniz. 

Yönetici özeti hazırlamak

2. İş Özeti Bu bölüme içinde bulunduğunuz sektörün kısa bir özeti ile başlayabilirsiniz. Mevcut durum ve gelecekteki imkanları incelediğiniz bir girişten sonra bu sektördeki muhtelif pazarların kısa analizini yapabilirsiniz. Bu sektör ve pazarda nasıl bir ihtiyacı yakaladığınızı ve buradaki fırsatı net bir şekilde ifade etmelisiniz.

İş özeti hazırlamak

3. Ürün Sektörünüzü ve sektör içerisinde pazarı seçtiniz. İyi bir fırsat gördünüz, peki bu fırsatı ne ile karşılacaksınız? Ürününüz tam olarak nedir? Pazardakilerden farkı nedir? Daha mı ucuz, daha mı kaliteli, benzeri var mı, avantaj ve dezavantajları neler, neden sizin ürününüz tercih edilecek gibi sorulara cevaplar vermelisiniz.

4. Pazarlama stratejisi Pazarınızı ve ürününüzü belirlediniz. Peki ürününüz pazara nasıl yerleşecek? Bu soruya tatmin edici bir cevap verebilmek için pazarın detaylarına hakim olmalı ve rakiplerinize göre stratejiler geliştirmelisiniz. Her senaryo için hazır olduğunuzu da planınızda göstermelisiniz.

Pazarlama planı hazırlamak

5. Rakip analizi Giriş yapacağınız pazarda rakiplerinizin güçlü ve zayıf olduğu yönleri tespit etmelisiniz. Böylece farklılaşma stratejinizi geliştirebilirsiniz. Burada yaptığınız analizde rakiplerinizin durumunu gösterirken sizin de rakipleriniz karşısında güçlü ve zayıf noktalarınızı görme ve bu noktalar için stratejilerinizi gösterme imkanınız olacak.

Rakip analizi yapmak

6. Tasarım ve geliştirme Planı Ürününüz hangi süreçleri içerecek, nasıl bir planla tasarlanacak ve geliştirilecek? Tüm bunlar için öngörüleriniz bu planda yer almalı. Fakat geliştirmeler gecikebilir, tasarım içinize sinmeyebilir. Bu süreçler uzadığında planınız ne olacak, bunları da göstermelisiniz.

Tasarım ve geliştirme planı

7. Operasyon ve yönetim planı İşinizin sürekliliğini sağlayacak nasıl bir yönetim planınız var? Ekibinizde sorumluluklar ve görevler nasıl dağıtılıyor? Hangi ekip hangi operasyonları yönetiyor? Bu operasyonlar için ne kadarlık bir bütçeye ihtiyacınız var?

8. Finansallar İş planımızın temelini oluşturan, hem yukarıda paylaştığımız yazılarda giriş yaptığımız hem de daha sonra detaylandıracağımız finansal tablolarınız burada yer almalı.

"Finansal Öngörüler Hazırlamak" yazımızda finansal öngörüler hazırlarken nelere dikkat etmeniz gerektiğine değindik. 

 

İş planınızda cevap bulmanız gereken 6 soru

 

1. Hangi ihtiyacı karşılıyorsunuz?

Başka bir deyişle: Ne iş yapıyorsunuz? Eğer bir işe başlıyorsanız muhakkak ki bir hizmet ya da ürün sunuyorsunuz. Fakat iş planınızda bunun bir adım ötesine geçerek şu ana kadar karşılanmamış ya da eksik karşılanmış hangi ihtiyacı karşıladığınızı göstermelisiniz. 

Bu soruyu cevaplarken yapmanız gereken eleştirel ve nesnel bakabilmektir. Eğer kendinize bu konuda güvenmiyorsanız ya da tecrübesiz olduğunuzu düşünüyorsanız ürününüzü çevrenizdekilerle test edebilirsiniz. Fakat yalnızca yakın çevrenize değil, nesnel davranabilecek insanlara ürününüzü anlatın. Eğer ürününüzü kullanışlı buluyor, değer önerinizi tam olarak anlıyor ve yaşamlarında bir karşılığı olduğunu açıkça ifade ediyorlarsa doğru yoldasınız demektir.

 

2. Sizi farklı kılan nedir?

Paraşüt'ün Mutlu Kullanıcılarından iyisahne.com'un kurucusu Sinan Zabunoğlu, projesini anlatırken karşısındakileri hayal kırıklığına uğratmak pahasına şunu söyler: "Algıyı yönetmek istemem ama size dünyanın en basit fikrinden bahsedeceğim." Fikrinizin karmaşık, albenili, kendisini bağıran bir formatta olmasına gerek yok. Önemli olan siz oraya gitmeden halihazırda derinden hissedilen bir ihtiyaca cevap verip vermediğiniz.   Daha önce değindiğimiz gibi bu soruya net bir cevap verebilmeniz için içine girdiğiniz pazarın detaylarına vakıf olmanız gerekir. Yapılması gereken sizinle aynı ihtiyaca cevap verdiğini iddia eden girişimler/şirketler neleri doğru neleri yanlış yapıyorlar, gelecekte neler yapmayı planlıyorlar ve siz tüm bunlardan nasıl farklılaşabilirsiniz sorularını net şekilde yanıtlamaktır. 

 

3. Hedef kitleniz nedir?

Bu soruya verilebilecek en yanlış cevap: Herkes. Ürününüz ya da hizmetiniz ne kadar iyi, ne kadar bütünlüklü, ne kadar büyük olursa olsun herkese satmanızın imkanı yok, en azından işe başlarken. Cinsiyet, yaş aralığı, eğitim düzeyi, ikamet, meslek, medeni durum vb. değişkenlerden yararlanarak kategorizasyona başlayabilirsiniz.   Bunun için pazar araştırmalarından yararlanabilirsiniz. Fakat hedef kitlenizin de yola çıktıktan sonra değişebileceğini unutmayın. Hedef kitleniz yeni geliştirdiğiniz özelliklerden, pazarlama kampanyalarınızdan ya da o sırada yaşanan dışsal gelişmelerden etkilenebilir. Bunun yanında başlangıçta birden fazla hedef kitleniz olabilir, böyle bir durumda başlarken bir tanesini seçip ilerlemek daha sağlıklı olacaktır.

 

4. İşiniz nasıl gelir elde edecek?

Bu konuyu tabii ki düşündünüz. Belki de çıkış noktanız burası. Fakat Entrepreneur Dergisi, birçok girişimcinin bu soruya verdiği yanıt sağlam olmadığı için başarısız olduğu gerçeğinin altını çiziyor. Elbette ürün ya da hizmet satacaksınız. Peki ama nasıl satacaksınız, nerede/ne şekilde satacaksınız ve ne kadara satacaksınız?

Bunların yanında bir sonraki adımda mutlaka operasyonel maliyetlerimiz nedir, satın alımı kim yapacak, hangi iş ortaklarına ya da hizmetlere para ödeyeceksiniz, ne zaman başa baş noktasına geleceksiniz, ne zaman kar edeceksiniz gibi soruları mutlaka yanıtlamalısınız.

 

5. İşinizi nasıl duyuracaksınız?

İşinizi kurmak kadar duyurmak da önemli. Ne kadar iyi bir iş ve yapı kurarsanız kurun eğer insanlar sizi duymaz, bilmezlerse bir işe yaramayacaktır. Potansiyel kullanıcılarınıza hangi mecralardan ulaşacaksınız? Geleneksel mi yoksa dijital mi reklam kullanacaksınız? Hangi etkinliklere katılmak sizin için en çok fayda sağlar? Bunların maliyetleri ne olacaktır?

 

6. Başlamak için neye ihtiyacınız var?

Peki ne zaman başlayacaksınız ve ilk adım için neye ihtiyacınız var? Elbette en doğru başlama zamanı içinde bulunduğunuz sektöre, yapacağınız işe, geliştirdiğiniz gelir modeline göre değişebilir. Burada yanıtlamanız gereken sorular şunlar: Herhangi bir araç/gereç yatırımına ihtiyacınız var mı? Kimleri işe almalısınız? İlk adımı atmak için ne kadar yatırıma ihtiyacınız var? Başlangıç olarak bu soruların cevabı işinizi başlatmak için ne kadarlık bir sermayeye ihtiyacınız olduğuna dair yanıtlar verir. Herhangi bir kişiden ya da kurumdan talepte bulunacaksanız bunları net bir şekilde ifade etmek sizi bir adım öne çıkaracaktır.

Sonuç olarak bu soruları iş planı hazırlarken aklınızda tutmalısınız. İş planı hazırlandıktan sonra bu sorulara göz attığınızda açıkta kalan bir soru varsa, mutlaka yanıtlayın. Bu çalışmanın tek seferlik olmadığını da unutmayın. İşiniz büyüdükçe, dönüştükçe ya da yan projeler geliştirmeye başladıkça iş planınızı ortaya çıkan yeni planlara göre düzenlemelisiniz.

Bu yazı hazırlanırken Deloitte'un Başarılı bir iş planı hazırlama kılavuzu'ndan yararlanılmıştır.