Basit usulde vergilendirme nedir? Şartları nelerdir?

Bu yazımızı okuyarak basit usule tabi mükellef olma şartları, basit usul vergi nasıl açılır, bu vergilendirmenin sizlere getireceği avantajlar ve basit usul vergilendirme kapsamında izlenmeniz gereken prosedürler hakkında bilgi alabilirsiniz. 

Gelir Vergisi Kanunun 46. Maddesine göre basit usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunu'nun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.

Gelir Vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbapları kazancın tespiti bakımından “Basit Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar” ve “Gerçek Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar” olarak ikiye ayrılırlar.

İkisinin arasındaki farkı inceleyecek olursak Gerçek Usule Tabi olan mükellefler KDV, gelir vergisi, stopaj vergisi öderken Basit Usule Tabi olan mükellefler yalnızca basit usulde ticari kazançlarının vergisini öder. İki usulde de ödenmesi gereken sabit bir rakam bulunmamakla birlikte bu noktada ödenecek vergi tutarı elde edilen kazanca göre belirlenir.

Bu durumda basit usul, vergisel anlamda istenilen şartlara haiz olan mükellefler için ticari kazancın tespit edilme yollarından bir tanesi olup çeşitli vergisel avantajları olan bir vergilendirme şeklidir.

Basit usul, diğer mükellefiyet türlerinde farklı olarak birtakım kolaylıklara sahip olduğu için, adından da anlaşılacağı üzere en basit mükellefiyet şeklidir.

Basit usul bir vergilendirme biçimidir. Basit usulde vergilendirme, bir hesap dönemi içerisinde elde edilen kazançların tespit edilme ve vergilendirilme sürecidir. Biraz daha detay vermek gerekirse, basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içerisinde elde edilmiş olan kazanç ile gider ve satılan malların alış tutarları arasındaki müspet (yani olumlu) farktır.

Gelir Vergisi Kanunun 46. Maddesine göre basit usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunu'nun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.

Gelir Vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbapları kazancın tespiti bakımından “Basit Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar” ve “Gerçek Usulde Gelir Vergisine Tabi Olanlar” olarak ikiye ayrılırlar.

İkisinin arasındaki farkı inceleyecek olursak Gerçek Usule Tabi olan mükellefler KDV, gelir vergisi, stopaj vergisi öderken Basit Usule Tabi olan mükellefler yalnızca basit usulde ticari kazançlarının vergisini öder. İki usulde de ödenmesi gereken sabit bir rakam bulunmamakla birlikte bu noktada ödenecek vergi tutarı elde edilen kazanca göre belirlenir.

Bu durumda basit usul, vergisel anlamda istenilen şartlara haiz olan mükellefler için ticari kazancın tespit edilme yollarından bir tanesi olup çeşitli vergisel avantajları olan bir vergilendirme şeklidir.

Basit usul, diğer mükellefiyet türlerinde farklı olarak birtakım kolaylıklara sahip olduğu için, adından da anlaşılacağı üzere en basit mükellefiyet şeklidir. 

Basit usule tabii olmanın sağladığı avantajlardan ve kolaylıklardan bahsetmek istiyoruz.  

Basit usule tabi olmanın avantajlarından başlayalım...

Basit usul vergilendirmenin sağladığı kolaylıklar

Gelir Vergisi Kanuna eklenen mükerrer 20A maddesine göre kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin yine aynı kanunun 46'ncı maddeye göre tespit edilen kazançları gelir vergisinden istisna edilmesinden ötürü basit usule tabi mükellefler 01.01.2021 tarihinden geçerli olmak üzere yıllık beyanname vermeyeceklerdir.

Gelir Vergisi Kanunun 46. Maddesine göre basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre alınması ve verilmesi mecburi olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanır. Bu şekilde tespit edilen kazanç vergilendirmeden muaftır. Kazancın tespiti sırasında dönem başındaki emtia mevcudunun değeri hasılata , dönem sonundaki değeri ise giderlere ilave edilir.

Basit Usule tabi olmak mükelleflere Vergi İdaresi tarafından bazı avantajlar sağlamaktadır. Ancak Basit Usulün avantajlarından yararlanabilmek için Gelir Vergisi Kanununda belirtilen Genel ve Özel Şartlara topluca sahip olmak gerekir. Bu şartların neler olduğu aşağıda belirtilmiştir:

Basit usule tabi olmanın genel şartları

Basit usule tabi olmanın özel şartları

Basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi birisinin bir takvim yılı içinde kaybedilmesi halinde (hadlerin aşılması halinde) ya da basit usule tabi olmanın şartlarını taşısalar bile kendi istekleri ile vergi dairesine dilekçe ile başvurulması halinde mükellefler gerçek usule geçiş yapabilirler.

Gerçek usulden basit usule geçiş süreci ise biraz daha farklı. Arka arkaya iki takvim döneminde basit usule tabi olma şartlarında belirtilen hadlerin altında kalmaları durumunda mükellefler basit usule geçiş yaparlar.

Basit usulden gerçek usule geçiş için, hadlerin aşıldığının fark edildiği anda; Gerçek usulden basit usule geçiş için vergi dairesine izleyen yılın ocak ayının başından otuz birinci günü akşamına kadar başvurmaları gerekir.

Unutulmaması gereken en önemli husus ise sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları yapılan incelemeler ile tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ tarihini takip eden aybaşından itibaren basit usule tabi olma şartlarını taşısalar dahi gerçek usulde vergilendirilirler.

Basit usulde defter beyan sistemi hem serbest meslek erbabı hem işletme esasına göre defter tutan mükellefler hem de basit usule tabi olan mükellefler arasında, defterlerini elektronik ortamda tutmak zorunda olanlar için geliştirilmiş bir sistemdir.

Defterlerin bu kayıtlardan hareketle oluşturulmasına, saklanmasına ve ibrazına, vergi beyannameleri, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda Başkanlığın elektronik beyan ve bildirim sistemleri aracılığıyla verilebilmesi adına geliştirilmiştir.

Sistemi kullanmaya başlayacak mükelleflerin öncelikle başvuru yapması gerekir. Bu başvurular www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden yapıalbileceği gibi gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesi aracılığıyla ile olabilir. Başvuruları mükellefin bizzat kendisi ya da aracılık ve sorumluluk sözleşmesi imzaladıkları meslek odaları ya da meslek mensupları (SMMM) yapabilir. 

Defter-Beyan Sistemini kullanmak zorunda olan mükelleflerin, Sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar (bu gün dahil) www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir.

Defter-Beyan Sisteminin uygulanmaya başlanmasından sonra mükellefiyet tesis ettiren ve söz konusu Sistemi kullanmak zorunda olan basit usule tabi mükellefler kendileri veya aracılık ve sorumluluk yetkisi verdiği meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş günün mesai saati sonuna kadar ilgili vergi dairesine başvuru yapacaklardır. Söz konusu başvuru işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş gününün sonuna (saat 23.59’a) kadar www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden de yapılabilecektir.

Diğer muhasebe programlarından farklı olarak elektronik ortamda tutulan bu kayıtları saklama yükümlülüğü mükellefe değil, Gelir İdaresi Başkanlığına aittir.
Basit usule ait gün sonu hasılatları ve Z raporlarına ilişkin kayıtlar defter beyan sistemine uyumlu excel formatında sisteme yüklenebilir.

Defter Beyan sistemi kullanması zorunlu olan mükelleflerin beyannamelerini başka programlar aracılığı ile hazırlayıp internet vergi dairesi sistemine yüklemeleri ve onaylamaları halinde bu beyannameler hiç verilmemiş sayılacaktır.
 

Basit usule tabi olanlar yanlarında sigortalı işçi çalıştırabilir. Çalışanların elde ettikleri ücretler üzerinden işverenlerin tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmadığından tevkifata tabi olmayan ücret kapsamında değerlendirilecektir. Ücret geliri elde eden çalışanın ücret gelirlerine ilişkin matrah asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşarsa bu durumda çalışanın kendisi aşan kısım için yıllık beyanname verecektir.

İşyeri kira olan basit usul mükellefleri için kira stopajı beyan etme zorunluluğu da yoktur. Ancak kira ödemelerinin banka veya PTT üzerinden yapılması gerekmektedir.

Basit usul mükellefleri, yanlarında çalışan işçiler için aylık olarak SGK Hizmet Bildirgelerini beyan etmekle yükümlüdürler. Basit usule tabi mükellefler her yıl şubat ayı içerisinde yıllık beyannamelerini vergi dairesine vermekle yükümlülükleri 01.01.2021 tarihinden itibaren Gelir Vergisi kanununda yapılan değişiklik ile kaldırılmıştır.

Basit usule tabi bir mükellef diğer kazançları için yıllık beyanname verecek bile olsa basit usule ilişkin kazançlarını beyannamelerine dahil etmeyeceklerdir. Ancak kazanç tespiti, belge düzeni ve mükellefiyetlerine ilişkin diğer yükümlülükleri konusunda herhangi bir istisna söz konusu değildir. Dolayısıyla bu yükümlülükleri mevcut mevzuat hükümlerine göre yerine getirmeye devam etmek zorundadırlar. 

Elektronik serbest meslek makbuzu (e-SMM), avukatlar, mimarlar, doktorlar, diş hekimleri ve mali müşavirler gibi serbest meslek erbabı olan kişilerin, sunduğu hizmetin karşılığında düzenlediği elektronik makbuzdur.

Serbest meslek erbaplarının, faaliyetlerine başladıkları ayı izleyen 3’üncü ayın sonuna kadar e-SMM uygulamasına dahil olması ve hizmetleri karşılığında düzenleyecekleri makbuzun da elektronik ortamda düzenlenmiş olması gerekiyor.  

e-SMM düzenlemeniz gerekiyor ancak nasıl kullanılır bilmiyorsanız, bahsedelim. e-Serbest meslek makbuzunu özel entegratörler aracılığı ile veya GİB Portal üzerinden hazırlayabilirsiniz. Öncelikle bağlı bulunduğunuz vergi dairesinden serbest meslek mükellefiyeti bildirimini yapmanız gerekiyor.  Ardından, e-SMM başvuru adımlarını tamamlayın ve makbuzunuzu dijital ortamda doldurup müşterinizle paylaşın.

Bu başlıkla ilgili daha detaylı bilgiye ihtiyaç duyuyorsanız, “e-Serbest meslek makbuzu nasıl kesilir?” blog yazımızı inceleyebilirsiniz. 

Proforma fatura, mali yükümlülük taşımayan bir teklif faturasıdır. Proforma fatura ön fatura olarak da bilinir. Resmi fatura düzenlemeden önce, karşı tarafa alacakları mal veya hizmet karşılığında teklif verme amaçlı düzenlenir. Ek olarak, dış ticarette de proforma fatura sıklıkla kullanılır ve satış sözleşmesi olarak bilinir.

Proforma faturayı, faturayı düzenleyenler kendi ihtiyaçlarına uygun bir şekilde düzenleyebilir. Burada önemli nokta, faturada ‘proforma fatura’ olduğunu bildiren bir ibarenin olması gerektiğidir. Proforma faturada mal veya hizmet bilgisi, fiyat bilgisi, toplam ödenecek tutar ve vergilerin yer aldığı bilgiler yer alır.

Proforma faturalar hakkında ekstra bilgi almak için proforma faturayı daha kapsamlı incelediğimiz blog yazımızı okuyabilirsiniz. Bu yazıda normal fatura ile proforma fatura arasındaki farkları ve örnek proforma fatura gibi detaylardan bahsettik. 

Vergi borcu yoktur yazısı, vergi borcunuzun olup olmadığını gösteren resmi bir belgedir. Bu resmî belge ile borç durumunuz kanıtlanır.  

Genellikle bu belge vergi mükelleflerinden talep edilir. Bunun yanı sıra kamu ihalelerine başvuru yapacak olan kuruluşlardan veya ticari kredi kullanmak isteyen şirketlerden de talep edilir. Vergi mükellefi olmayanların bu yazıya ihtiyacı yok mu derseniz, elbette var. Kredi başvuru aşamasında da işlemlerin tamamlanabilmesi için vergi borcu yoktur yazısı istenir.

Peki nereden alınır?  

İnternet vergi dairesi kullanıcı şifresi almış olan kullanıcılar, Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesi üzerinden “İnternet Vergi Dairesi" bölümüne tıklayarak “borcu yoktur” ve “mükellefiyet yazısı” alabilir.

İnternet vergi dairesi kullanıcı şifresi olmayanlar ise vergi borcu yoktur yazısını bağlı bulundukları vergi dairesine başvurarak alabilir. Başvuruyu şahsen yapmalı ve dilekçeyi teslim etmelisiniz. Başvuruyu şahsen değil de çalışan üzerinden yaptıracaksanız, çalışanın şirket yetkilisi tarafından yetkilendirildiğine dair imzalı dilekçe sunmalısınız. 

İş kanununda yer alan bilgiye göre, engellilik raporu bulunan çalışanlar, bu rapor ile vergi dairesine başvurarak vergi indiriminden yararlanabilir. Engellilik durumunun bir sağlık raporu ile tespit edilmesi ve durumun vergi dairesine bildirilmesi gerekir aksi halde bu indirimden faydalanmak söz konusu olmaz. 

Gelir Vergisi Kanunu'nda basit usulde tespit edilen kazançlara sahip mükellefler, belirlenen kazançlarının gelir vergisinden muaf tutulması nedeniyle, 01.01.2021 tarihinden itibaren yıllık beyanname verme zorunluluğuna tabi tutulmuyor. 

Bu sebeple, Gelir Vergisi Kanunu'nda bahsedildiği gibi basit usulde vergi beyanı da yapılmayacaktır. 

Vergi alanındaki yeni yazılarımızdan haberdar olmak için Paraşüt Blog'u takip edebilir, Paraşüt ile henüz tanışmadıysanız, 14 gün ücretsiz deneme sürenizi hemen başlatabilirsiniz.