Sosyal Medya Reklamcılığı ve Örtülü Reklamlar Nedir?

Sosyal medya reklamcılığı, dijital platformlarda hedef kitlelere ulaşmayı amaçlayan ve stratejik olarak planlanan reklam faaliyetlerinin tümünü kapsar. Bu reklamcılık türü, geleneksel medyanın sınırlamalarını aşarak, kullanıcıların demografik verilerine, ilgi alanlarına ve çevrimiçi davranışlarına göre kişiselleştirilmiş içerikler sunar. Özellikle Facebook, Instagram, TikTok ve YouTube gibi popüler sosyal medya platformları, markalara tüketicilerle doğrudan iletişim kurma olanağı sağlar. 

Sosyal medya reklamcılığı arasında adını sıkça duyduğumuz “örtülü reklam” uygulaması özellikle “influencer” olarak bildiğimiz sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan reklamlar aracılığıyla son zamanlarda oldukça yaygınlaşmıştır. 

Örtülü reklamlar, sosyal medya reklamcılığının hukuki açıdan tartışmalı bir yönüdür ve tüketicilere reklam olduğu açıkça belirtilmeyen içerikler sunar. Ülkemizde sosyal medya reklamcılığı ve örtülü reklamlar, yasal düzenlemelere tabi olup, tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini amaçlar. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği, bu konudaki temel mevzuatı oluşturur. 

Sosyal medya reklamcılığı, dijital platformlar aracılığıyla markaların ürün ve hizmetlerini tanıtmasını sağlayan etkili bir pazarlama yöntemidir. Bu reklamlar, hedef kitle analizi yapılarak belirli bir yaş grubu, cinsiyet, coğrafi bölge veya ilgi alanına göre özelleştirilebilir. Sosyal medya reklam ajansları, bu süreçte profesyonel destek sağlayarak markaların doğru kitleye ulaşmasına yardımcı olur. Ayrıca sosyal medya reklamcılığı, etkileşim odaklıdır ve kullanıcıların reklamla etkileşimde bulunmasını teşvik eder.

Ülkemizde sosyal medya reklam yönetimi, reklamların açık, doğru ve yanıltıcı olmamasını şart koşan yasal düzenlemelerle şekillendirilmiştir. Bu düzenlemelerin başında ise Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği yer almaktadır. Bu yasal düzenlemelere dayalı olarak Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Reklam Kurulu tarafından yapılan incelemeler ve verilen kararlar da piyasada reklam veren aktörlerin davranışlarını şekillendirme konusunda önemli bir rol oynamaktadır.  

Sosyal medya platformlarında reklam vermek, markaların ürün veya hizmetlerini hedef kitlelerine direkt ulaştırabilmeleri ve marka bilinirliği açısından önemlidir.

Sosyal medya reklamcılığı türleri, yani reklam verebileceğiniz sosyal medya platformları arasında en çok tercih edilenler; Instagram, Facebook, Youtube ve LinkedIn. Bu platformlarda verebileceğiniz reklam çeşitleri amacına göre değişiyor. Birkaç örnekle ilerleyelim.
 

Kullanacağınız reklam formatları, reklam kampanyası oluştururken hangi amaca hizmet etmesini istediğinize göre değişir.  

Bu amaçlar şunlar olabilir;  

Bunların yanı sıra güncel hayatımızda karşımıza çıkan diğer reklam türlerine de şöyle örnekler verebiliriz. 

Sosyal medya reklamcılığı, markalara pek çok avantaj sunar.  

İlk olarak, geleneksel reklamcılığa kıyasla daha düşük maliyetlidir ve daha geniş bir kitleye ulaşma imkânı sunar.
 

İkinci olarak, platformların sunduğu analiz araçları sayesinde kampanyaların performansı ölçülebilir ve optimize edilebilir.  
 

Üçüncü olarak, sosyal medyada reklam yapmak, doğrudan hedef kitleyle iletişim kurmayı ve bu hedef kitleden geri bildirim almayı kolaylaştırır. Çünkü hedef kitle, bu reklamları gördüğü platformlarda reklam veren ile doğrudan iletişime geçebilir veya etkileşime girebilir.  

Örtülü reklamlar, tüketicilere reklam olduğu açıkça belirtilmeyen ve organik içerikler içinde gizlenmiş tanıtım faaliyetleridir. Bu tür reklamlar, genellikle izleyicinin farkında olmadan markayı tanımasına veya ürün/hizmet hakkında olumlu bir algı oluşturmasını sağlar. 

Örneğin, bir influencer tarafından çekilen vlog veya reels videosu sırasında belirli bir markaya ait ürünleri kullanması, örtülü reklama örnek gösterilebilir. Örtülü reklamlar, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 61. maddesi gereği “yanıltıcı reklam” kapsamında değerlendirilmektedir ve yasaktır.  

→ Biliyor muydunuz? 
Örtülü reklam yapılmasını yasaklayan ilgili Kanun maddesi şu şekildedir: “Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir. Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.” 

Tüketicilerin yanıltılmasını önlemeyi amaçlayan bu düzenleme kapsamında sosyal medyadaki influencer ve fenomenler, ürettikleri içeriklerde bir markaya ait ürün ya da tanıtımın yer alması durumunda #reklam veya #iş birliği gibi bir ibareye ilgili mevzuatta belirtilen kurallara uygun olarak içerikte yer vermekle ve kullanıcıları açıkça bilgilendirmekle yükümlüdür.  

Örtülü reklamların temel özelliği, tüketicinin dikkatini çekmeyen ve reklam gibi görünmeyen içerikler ile tüketiciler üzerinde bir etki yaratmaktır. Bu reklam türü, genellikle doğal bir içerik gibi görünür ve reklam olduğu açıkça belirtilmez.  

→ Biliyor muydunuz? 

Influencer’lar tarafından henüz denemedikleri bir mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşılması yasaktır. Ayrıca Influencer’lar, kendilerine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimi oluşturamazlar.  

Örtülü reklam nedir sorusuna yanıt verirken, bu reklamların etik sorunlar yaratabileceğini de belirtmek gerekir. Ülkemizdeki ilgili mevzuat kapsamında, örtülü reklamların açık ve anlaşılır bir şekilde sunulması gerekmektedir. Aksi durumda hem reklam verenler hem reklam ajansları hem de mecra kuruluşuna (örneğin Influencer’lar) Reklam Kurulu tarafından yaptırım uygulanabilir.  

Şeffaf reklamlar, reklam olduğu açıkça belirtilen içeriklerden oluşurken, örtülü reklamlar bu açıklığı sağlamaz ve örtülü reklam yapmak yasaktır. Influencer’lar bu nedenle, ürettikleri sosyal medya içeriklerinde marka adının görünmesi durumunda #reklam veya #işbirliği gibi ifadeler eklerler veya “[Reklam veren]’in destekleri ile.” gibi bir açıklama eklerler.  

→Biliyor muydunuz? 

Influencer’ların örtülü reklamlarda bu gibi ifadelere yer vermesi hukuki bir yükümlülüktür. Detaylı bilgi için bu alanda uzman bir hukuk profesyoneline danışmanızı öneririz.  

Bir influencer’ın iş birliği yaptığı markayı açıkça belirtmesi şeffaf bir reklamdır. Ancak bu şekilde bir bilgi tüketiciye verilmediğinde örtülü reklam yapılmış olur ve tüketiciler o sosyal medya içeriğinin bir marka iş birliği ya da reklamı olduğunu anlayamaz.  

Ülkemizdeki reklam mevzuatı, tüketicilerin yanıltılmaması için şeffaflık ilkesine uymayan reklamlara yaptırım uygulanmasını öngörmektedir. Bu yaptırımlar arasında reklamların durdurulması ve idari para cezası uygulanması yer alır.  

→Biliyor muydunuz? 

Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasak olup bu yasağa aykırı davranan reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları (Influencer’lar) bakımından Reklam Kurulu tarafından uygulanabilecek olan idari para cezasının alt sınırı 1 Ocak 2025 itibariyle 86.358,00 TL ve üst sınırı ise 31.808.530,00 TL olarak belirlenmiştir. Reklam Kurulu, idari para cezalarını uygularken söz konusu aykırılığın haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararın büyüklüğü ve aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi unsurları dikkate almaktadır.  

Sosyal medya reklamcılığında en önemli husus, reklam içeriklerinin açık, dürüst ve doğru olmasıdır. Reklamlar, hedef kitlenin yaşına, kültürel hassasiyetlerine, dini inançlarına ve etik değerlerine uygun şekilde hazırlanmalıdır. 

Ülkemizdeki reklam mevzuatı, özellikle çocukları hedef alan reklamların daha titiz bir şekilde düzenlenmesini zorunlu kılar. Örneğin, reklamların hedef kitlesindeki çocukların yaş grubunun özellikleri dikkate alınarak, çocuklarda gerçek dışı beklentilere neden olan veya kurgu ile gerçeklik arasındaki farkı ayırt etmeyi zorlaştıran unsurlar içermesi yasaktır.

Ayrıca sosyal medyada bir reklam verirken,  6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu başta olmak üzere kişisel verilerin korunması alanındaki mevzuat da dikkate alınmalıdır. 

Örneğin hitap edilen kişinin açık rızası olmaksızın bu kişiye yönelik hedefleme, analiz veya pazarlama çalışması yapılmamalıdır. Aksi durumda yetkili kurumlarca idari para cezası uygulanma riski bulunmaktadır.  

Ayrıca, reklamın yayımlanacağı sosyal medya platformlarının politikalarına uygun davranmak, sosyal medya reklam ajansları tarafından göz önünde bulundurulması gereken bir diğer konudur. 

Sosyal medya reklamcılığı sırasında hukuki açıdan hangi yükümlülüklere tabi olduğunuz konusunda güvendiğiniz bir profesyonelde hukuki danışmanlık almanızı öneririz.  

Reklam içerikleri; Reklam Kurulu tarafından belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine ve kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst olmalıdır. Ayrıca tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi eksikliklerini istismar edici, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici reklamların yapılması yasaktır. 

Ülkemizde yürürlükteki reklam mevzuatında düzenlenen yasaklardan birkaçı aşağıdaki gibidir:  

Bunlara ek olarak reklam içeriklerinde ürün ya da hizmetin avantajları abartılmamalı ve somut olmayan iddialar kullanılmamalıdır. Örneğin, “en iyi” veya “en uygun fiyat” gibi ifadeler, belirli bir kanıt sunulmadığında tüketiciler için yanıltıcı olabilir. 

Tüketiciye yönelik açık ve anlaşılır mesajlar, reklamın doğru algılanmasını sağlar ve marka ile tüketici arasında güven ilişkisinin kurulmasına katkıda bulunur. Bunun için reklam dilinin basit, net ve doğrudan olması gerekir. Ayrıca reklamlarda, tüketiciye sunulması hukuki bir zorunluluk olan ifadelerin de açık, anlaşılır, reklam metni ile aynı punto ve okunabilirlikte sunulması gerekmektedir.  

Ülkemizdeki reklam mevzuatı, tüketicinin algısını yanıltacak tekniklerin kullanılmasını yasaklamaktadır. Örneğin, küçük puntolarla yazılmış kampanya şartları ya da ürüne ilişkin olarak nakliye ücreti ya da gümrük vergisi gibi gizli maliyetler, tüketicinin yanıltılmasına neden olabilir. Reklam içeriklerinde verilen bilgiler, ürün ya da hizmetin tüm özelliklerini eksiksiz şekilde açıklamalı ve yanıltıcı beyanlardan kaçınılmalıdır. 

Ayrıca reklamlar, tüketicilerin çevre konusundaki duyarlılığını ya da bu alandaki olası bilgi eksikliğini istismar edecek biçimde yapılmamalıdır. Örneğin, bir ürün bilimsel çalışmalar doğrultusunda çevreci olarak nitelendirilemiyor ise bu ürünün çevreci olduğuna dair bir reklamın yapılması tüketicileri yanıltacaktır.  

Ek olarak, sosyal medyada rakip ürünler ile karşılaştırmalı reklamlar yapılıyor ise rakip markanın ürünlerinin kötülenmemesi gerekir.  

Örtülü reklamlar, etik açıdan tartışmalı bir konudur çünkü tüketiciler bu tür reklamların reklam olduğunu farkında olmadan, tanıtımı yapılan ürüne yönlenebilirler. Bu durum, tüketicinin özgür iradesini zedeleyebileceği gibi reklam veren bakımından da güven kaybına yol açabilir. Örneğin, bir Influencer’ın sponsorluk anlaşmasını açıkça belirtmeksizin ilgili ürünün tanıtımını yapması takipçilerini yanıltabilir ve hem Influencer hem de reklam veren bakımından ticari imajı olumsuz etkileyebilir.  

Sosyal medya influencer’ları, reklam paylaşımlarında şeffaflık, doğruluk ve dürüstlük ilkelerine uygun hareket etmek zorundadır. 

Ayrıca reklam içeriklerinde, iş birliği yapılan markanın açıkça belirtilmesi gereklidir. Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz başta olmak üzere diğer kılavuz ve kararlar, bu açıdan sosyal medya Influencer’lar için yol göstericidir. 

Örneğin, yasal düzenlemelere göre Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında paylaşılan fotoğrafın ve/veya reklam verene ilişkin tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte şu belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az birine yer verilmek zorundadır: 

Influencer’ların yasal düzenlemelere uymaması durumunda ise hem reklam verenler hem de Influencer’lar yaptırımlarla karşılaşabilir. 

Sosyal medya influencerları’nın diğer hukuki yükümlülüklerinin neler olduğunu öğrenmek için 7 ve 8 numaralı başlıkları kontrol edebilirsiniz.

Örtülü reklamlar, tüketiciler üzerinde fark edilmeyen ancak güçlü etkiler yaratabilir. Çünkü tüketici, bu reklamları gördüğünde genelde bunun bir reklam veya işbirliği olduğunu anlayamaz ve reklamı yapan kişinin de o ürünü gerçek hayatta kullandığını düşünür. 

Bu tür reklamlar, genellikle tüketicilerin bilinçaltına hitap ederek satın alma davranışlarını etkiler. Örneğin, bir dizi ya da filmde kullanılan ürün yerleştirme teknikleri, tüketicinin marka ile ilgili olumlu bir algı geliştirmesine neden olabilir. 

Tüketiciler, reklam içeriklerini dikkatlice analiz ederek bir sosyal medya içeriğinin örtülü reklam mı yoksa organik bir içerik mi olduğunu fark edebilir. Örneğin, bir influencer’ın sık sık belirli bir markayı kullanması ya da bir içeriğin doğal akışını bozacak şekilde sürekli bir ürün tanıtımı yapması, örtülü reklamın işaretleri olabilir. Ayrıca, reklamlarda kullanılan dilin aşırı olumlu olması veya nesnel olmayan ifadeler içermesi de ilgili içeriğin örtülü reklam olup olmadığı konusunda dikkate alınmalıdır. 

Şeffaflık, sosyal medya reklamcılığında hem etik hem de yasal bir zorunluluktur. Şeffaflık ilkesi, tüketicinin doğru bilgilendirilmesine ve yanıltılmamasına katkı sağlayarak hem reklam verenlere hem de Influencer’lara karşı güven duyulmasını aşılar. 

Ülkemizdeki reklam mevzuatı, reklamların açık ve anlaşılır bir şekilde sunulmasını zorunlu kılmakta ve şeffaf olmayan reklamları hukuka aykırı kabul etmektedir. 

Şeffaf olmayan reklamlar, kısa vadede etkili gibi görünse de uzun vadede marka itibarını zedeleyebilir. 

Markalar, şeffaflık ilkelerini uygularken tüketiciye açık ve doğru bilgi sunmalıdır. Reklam içeriklerinde sponsorlukların belirtilmesi, kampanya şartlarının net bir şekilde ifade edilmesi ve yanıltıcı beyanlardan kaçınılması gereklidir.  

Ayrıca reklam verenlerin ve mecra kuruluşu olarak influencer’ların yürürlükteki hukuki düzenlemelere de uyması gerekmektedir. 

Şeffaflık, tüketici güveni üzerinde uzun vadede oldukça olumlu bir etkiye sahiptir. Açık ve dürüst reklamlar, tüketicilerin marka ile daha güçlü bir bağ kurmasını sağlar. Şeffaflık ilkesi, tüketicinin satın alma kararını kolaylaştırır ve tüketicinin markaya yönelik sadakatini artırır. Örtülü reklamlar veya etik ve hukuki değerlere aykırı reklamlar ise, ortaya çıktıkları takdirde bunun tam tersi bir etki yaratarak tüketici güvenini zedeler ve hatta tüketicileri rakip markalara yönlendirebilir.  

Paraşüt ile elektronik faturaya geçtiğinizde, internetin olduğu her yerden finansal bilgilerinize erişebileceğiniz, gelir gider takibi, çalışan masrafı takibi yapabileceğiniz ve cep telefonunuzdan kolayca e-fatura ve e-arşiv fatura gönderebileceğiniz bir ön muhasebe programınız da olur.

Paraşüt'ü incelemek ve e-fatura ve e-arşiv ihtiyaçlarınızı kolayca karşılamak isterseniz, tek yapmanız gereken 14 günlük deneme sürenizi başlatmak.

::ucretsiz-deneyin-btn