Fiyat farkı faturası muhasebe kaydı nasıl yapılır?

Ticari hayatta, özellikle cari hesabı bulunan iki işletme arasında sıklıkla kullanılan belgelerden biri olan fiyat farkı faturasıyla ilgili detaylı bilgiyi ve fiyat farkı muhasebe kaydı nasıl yapılır sorusunun cevabını, blog yazımızda sizin için derledik.

Fiyat farkını, iki şirket arasındaki alım-satım işlemi ardından, faturalanan ürün ya da hizmetlerin fiyatlarında masraf, komisyon giderleri, kur farkı, anlaşma değişikliği gibi nedenlerle ortaya çıkan ücret farkı olarak tanımlayabiliriz.

Faturanın bu gibi sebepler ile eksik ya da fazla kesilmesi halinde, buna bağlı olarak tekrar ödeme yapılması veya alınması gerektiğinde ise fiyat farkı faturası hazırlanır.

Fiyat farkı ortaya çıktığında takip edilmesi gereken bazı püf noktaları bulunur.

Fiyat farkının, içinde bulunulan dönemde alıcı ya da satıcı taraf üzerinden faturalandırılması gerekir. Ayrıca fiyat farkı faturasında KDV de faturaya işlenmelidir.

Fiyat farkı faturasının, faturaya konu olan mal ya da hizmetin KDV oranına göre oluşturulması gerekir. Örneğin gıda gibi indirimli oran uygulanan mallar için KDV oranı %8’dir, genel oran ise %18’dir. Fiyat farkı faturasında ilgili orana yer verilmelidir. Fiyat farkı ödenmesi gereken ürün istisnai olarak KDV’den muafsa fiyat farkı faturasında da KDV’ye yer verilmez.

Önemli püf noktalarından bir diğeri ise bu tür faturanın oluşturulması sırasında mal veya hizmete ilişkin asıl faturaya atıfta bulunulmasıdır. İleride faturalara yönelik bir sorun yaşanmaması adına sağlıklı olan yöntem budur ve böylece maliye uzmanları ya da vergi memurları asıl üsünü tespit ederek faturaları kolaylıkla eşleştirebilir.

Fiyat farkı konusu son tüketici ile yapılan bir işlem ise aşama bir miktar farklılaşabilir. Fiyat farkı tüketicinin aleyhine ise satıcının fiyat farkı faturası düzenlemesi gerekir; fakat fark tüketicinin lehine ise tüketici gider pusulası yoluyla fark iadesi yapmalı ve ayrıca farka uygulanacak olan KDV indirimi de uygulanmalıdır.

(image: fiyat_farki_1.webp Alt: Fiyat farkı faturası Title: fiyat farkı faturası)

Yazımızın başlarında bahsettiğimiz gibi, karşılıklı çalışan ticari şirketlerin satış sonrası yaşadığı bir sorun da fiyat farkı faturasıdır. Fiyat farkı faturası, düzenlenen faturanın eksik veya fazla kesilmesi sonucunda yeniden ücretlendirilmesi gereken durumlarda hazırlanmasıdır. "Fiyat farkı faturaları nasıl muhasebeleştirilir?" diye merak edenler için detaylı bahsedelim.

Fiyat farkı faturası, KDV ile de ilintili olduğu için, faturanın bu konuya önem vererek hazırlanması tavsiye edilir.

KDV Kanunu'nun 35. maddesinde de fiyat farkları "Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi, bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır." şeklinde aktarılmıştır.

"Fiyat farkı faturası KDV beyannamesinde nerede gösterilir?" sorusunun yanıtını da verelim. GİB tarafından açıklanan bilgilere göre, müşterilerinize düzenlediğiniz satış faturalarına istinaden, size düzenlenen fiyat farkı faturalarında hesaplanan KDV nin, 1 no.lu KDV beyannamesinin indirimler kulakçığının indirimler tablosundaki 103 no.lu satıra kaydedilerek indirim konusu yapılabilir.

Fiyat farkı, yukarıdaki maddenin “...sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde” kısmından hareketle vergiye tabi tutarın (matrah) değişikliği olarak ele alınır. Buna göre fiyat farkı muhasebe kaydı nasıl yapılır, gelin birlikte inceleyelim.

Alış faturası muhasebe kaydı nasıl yapılır bir örnek üzerinden inceleyelim:

Alıcı işletme, ürünü satın aldığı esnada satıcı faturada ürün fiyatını 110₺ + KDV yerine 100₺ olarak hazırlarsa, satışı yapan işletmenin ayrıca fiyat farkı faturası düzenlemesi gerekir. Bu işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olur.

Faturanın oluşturulması ve muhasebe kaydı sırasında “Gerekçem” notuyla satış işlemi sırasındaki fiyat karışıklığının belirtilmesi gerekir.

Alış işleminin kaydı

153.01 Yurt içi satışlar 100,00 
191.18 Hesaplanan KDV 18,00

320.01 XXYY Ltd. Şti. 118,00

Fiyat farkının kaydı

153.02 Fiyat Farkı Hes. 10,00 191.18 İndirilecek KDV 1,80

320.01 XXYY Ltd. Şti. 11,80

Fiyat farkının muhasebeleştirilmesi

320. Satıcılar Hes. 11,80

153.90 T.Mal Alış İade 10,00 391.46 Alış İade Hes. KDV 1,90

Satış faturası muhasebe kaydı nasıl yapılır, bir diğer örnekle açıklayalım:

Satıcı işletme, ürünün satışı esnasında faturayı oluştururken ürün fiyatını 100₺ + KDV yerine 110₺ olarak hazırlarsa, satışı yapan işletmenin ayrıca fiyat farkı faturası düzenlemesi gerekir. Bu işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olur.

Satın alma fiyat farkı faturası muhasebe kaydı ve faturanın oluşturulması sırasında “Gerekçem” notuyla satış işlemi sırasındaki fiyat karışıklığının belirtilmesi gerekir.

Satış işleminin kaydı (KDV oranı %18 olarak hesaplanmıştır.)

120.01 Yurt içi satışlar 110,00 
600.18 Hesaplanan KDV 19,80

391.18 XXYY Ltd. Şti 129,80

Fiyat farkının kaydı

600.20 Fiyat Farkı 10,00 391.18 Hesaplanan KDV 1.80

120.01 XXYY Ltd. Şti 11.80

Fiyat farkının muhasebeleştirilmesi

612.02 Fiyat Farkı Hes. 10,00 191.46 Satış Ek KDV Hes. 1,80

120.01 Alıcılar Hes. 11,80

Fiyat farkı faturalarının, faturanın oluşturulduğu dönem ile aynı dönemde kesilmesi gerektiğini yeniden hatırlatalım. Ayrıca vergilendirme dönemleri ve KDV oranı bakımından sorun yaşanmaması adına asıl mal veya hizmetin faturasında, fiyat farkının nasıl oluştuğunu açıklayarak doğru KDV oranı ile düzenleme yapılması gerektiğinin tekrar altını çizelim.

Faturası kesilen mal veya hizmetin fiyatlarında çeşitli nedenlerden ötürü artış ya da indirim oluşabilir. Bu farklar cari hesaplara da kaydedilir.

Bu durumda satış işleminden doğan fiyat farkı alış gelirini azaltabilir. Bu fiyat farklı faturaları belli detaylar dışında diğer fatura türleri ile aynıdır. Verilen bu faturalarda, ilgili faturanın satırları satın alım faturaları ile bağlantılanır.

Söz konusu alım faturasının satırları, meblağ ve miktar bilgileri haricinde fiyat farkı faturasına aktarılabilmektedir. Fiyat farkı ile bağlantılı faturalara da fiyat farkı tutarı eklenir.

Envanter raporları ve maliyet analizi sırasında dağıtılan bu fiyat farkları listelenerek kar ve zarar hesaplamalarında göz önünde bulundurulur.

Paraşüt fatura takip programıyla siz de zamandan tasarruf edebilir, fiyat farkı gibi detay faturaları kolayca kesmek için de ön muhasebe programı kullanabilirsiniz.

Yazımızı beğendiyseniz, aşağıdaki özel tür faturalarla ilgili blog yazılarımıza da göz atabilirsiniz.