Bir personelin işletmeye olan maliyetinin hesaplanması

Aklınızda "Personel başına maliyet hesaplaması nasıl yapılır? Çalışan başına ne kadar vergi ve prim ödeyeceğim? Çalışan maliyeti hesabında nelere dikkat etmeli? Asgari ücretin işverene maliyeti 2025 yılında ne oldu?" gibi sorular varsa, bu yazımızda personel maliyeti hesaplama ile ilgili işinize yarayacak tüm bilgileri adım adım inceleyebilirsiniz.

Asgari ücret tespit komisyonu, 2025 yılı asgari ücret tutarını henüz belirlemedi. Asgari ücret tutarı 2025 yılı için belirlendiğinde bu yazıda güncellemeleri yapacağız.

Asgari ücret 2024 yılında brüt 20.002,50 TL oldu.

Asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi matrahı ve damga vergisi tutarı, asgari ücretten yüksek olan maaş hesaplamalarını etkilediği için öncelikle asgari ücret hesaplamasını paylaşmak istiyorum.

Asgari ücretin işverene maliyeti 2024 yılında aylık brüt 20.002,50 TL , aylık net 17.002,12 TL, günlük brüt 666,75 TL olarak belirlendi.  

Asgari ücretin işverene toplam maliyeti ise 23.502,94 TL oldu.  Sigorta primine esas kazancın üst sınırı ise aylık 150.018,90 TL. 

Personel maliyetinin ilk kalemi brüt maaş ücretidir. Bu nedenle incelememize brüt ücret hesaplama işlemi ile başlayalım. Netten brüte maaş hesaplama adımları şu şekildedir:

Brüt Maaş = Net Maaş + (SGK İşçi Primi + İşsizlik Primi) + Gelir Vergisi + Damga Vergisi

İşçinin işverene olan maliyeti brüt maaşla sınırlı kalmamaktadır ve bu adım da aşağıdaki şekilde hesaplanır:

İşçinin İşverene Maliyeti = Brüt Maaş + SGK İşveren Payı

2024 yılı için belirlenen asgari ücret tutarına göre, asgari ücretlinin işverene olan maliyetini aşağıdaki tabloda detaylandırdık. İşveren maliyetine geçmeden önce, asgari ücretin toplam netini hesaplayalım. Ardından işverene olan maliyetini detaylı görebileceksiniz. 

2025 Yılı Asgari Ücret Hesaplaması

Aşağıdaki tablo 2024 asgari ücret tutarına göre hesaplanmıştır. 2025 yılı verileri açıklandığında tablo düzenlenecektir.

Asgari ücretin işverene maliyeti ise şu şekilde: 

Elemanlarınızın aldığı maaşlar gelir vergisine tabidir ve maaşlar üzerinden kesilen gelir vergisini işçi adına işletmenizin ödemesi gerekmektedir. Ödemeniz gereken vergi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Vergilenecek Maaş Tutarı = Brüt Maaş – SGK İşçi Payı (SGK İşçi Primi + İşsizlik Primi) Vergi Tutarı = Vergilenecek Maaş Tutarı x Gelir Vergisi Oranı (%)

Gelir vergisi oranları (yüzdeleri) ise aşağıdaki bilgiler baz alınarak belirlenir. 

2024 yılı ücret gelirleri için vergilenecek maaş tutarı ve gelir vergisi oranı aşağıdaki gibidir: 

Belli şartları yerine getirmeniz durumunda faydalanabileceğiniz ve işveren hissesine uygulanan 5 puanlık indirimden bahsetmek istiyorum.

Bu indirimden faydalanmak için işverenlerin; 

1. Çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermeleri, 

2. Sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, 

3. Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekmektedir. 

Sosyal Güvenlik Kurumu web sitesinde yer alan “Sigorta Primlerinin Ödenmesi Yükümlülüğü” başlığı altında; işverenlerin sigortalı olarak çalıştırdıkları personellerinin prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesi prim tutarlarını, sigortalıların ücretlerinden keserek, kendi hissesine isabet eden prim tutarlarını da bu tutarlara ekleyerek en geç takip eden ay/dönemin sonuna kadar ödemeleri gerektiğini belirtmiştir.

Aşağıdaki tablo 2024 SGK Prim Oranlarına göre hesaplanmıştır. 2025 yılı verileri açıklandığında tablo düzenlenecektir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun asgari ücret tutarına göre yaptığı hesaplamada, 2024 yılı için geçerli olacak sosyal güvenlik primi, işsizlik sigortası primi ve sosyal güvenlik destek primine esas kazançların alt ve üst sınırlarını belirledi.  

İşsizlik sigortası primi 

4/b kapsamındaki sigortalıların prim oranı %34,5’tir. (1), (2), (3) ve (4) numaralı alt bentlerine tabi sigortalıların ödeyecekleri prim tutar detayları şu şekilde:

Günlük kazanç alt sınırına göre : 666,75 TL x 30 x % 34,5 = 6.900,86 TL,

Günlük kazanç üst sınırına göre : 5.000,63 TL x 30 x % 34,5 = 51.756,52 TL,

Sigorta prim hesaplamaları, sosyal güvenlik sisteminin belirlediği oranlara ve çalışanın kazancına göre yapılır. Brüt maaşa göre yapılan prim hesaplamalarında hem çalışandan hem de işverenden kesintiler yapılır. Hesaplamalarda şöyle farklılıklar da vardır.  

Mesela sağlık sigortası primi hesaplanırken brüt maaşın belli bir yüzdesi üzerinden; işsizlik sigortası primi hesaplanırken ise sabit bir tutar üzerinden hesaplama yapılır. 

2024 asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi matrahı ve damga vergisi tutarı, asgari ücretten yüksek olan maaş hesaplamalarını etkilediği için öncelikle asgari ücret hesaplamasını paylaşmak istiyorum.

Asgari ücretin işverene maliyeti 2024 yılında aylık brüt 20.002,50 TL , aylık net 17.002,12 TL, günlük brüt 666,75 TL olarak belirlendi. Asgari ücretle çalışan bir personelin maliyetini şu şekilde hesaplayabiliriz: 

2025 Yılı Asgari Ücret Hesaplaması

Aşağıdaki tablo 2024 asgari ücret tutarına göre hesaplanmıştır. 2025 yılı verileri açıklandığında tablo düzenlenecektir.

Brüt Ücret: 20.002,50 TL

SGK Primi İşçi Payı (%14): 2.800,35 TL

İşsizlik Sig. Fonu (%1): 200,03 TL

Kesintiler Toplamı: 3.000,38 TL

Toplam Net Ücret: 17.002,12

Gelir Vergisi Matrahı: 0

Damga Vergisi: 0

Aylık sigorta primi hesaplama, aylık kazanç alt sınırına göre şöyle hesaplanır.

666,75 TL x 30 x % 35 = 7.000,88 TL (*) (/30 x gün sayısı),  

Aylık kazanç üst sınırına göre: 5.000,63 TL x 30 x % 35 = 52.506,62 TL (*) (/30 x gün sayısı), ödeyeceklerdir. 

Brüt ücret ve net ücret arasındaki fark şu şekildedir. Brüt maaş, bir çalışanın maaşından kesintilerin yapılmamış halidir. Net maaş ise çalışanın kazandığı maaşından gelir vergisi, SGK primi, işsizlik primi gibi yapılan kesintiler sonrası eline gelen net maaş mikarıdır.

Personel maliyetinin ilk kalemi brüt maaş ücretidir. Brüt ücret hesaplama işleminde, netten brüte maaş hesaplama adımları şu şekildedir:

Brüt Maaş = Net Maaş + (SGK İşçi Primi + İşsizlik Primi) + Gelir Vergisi + Damga Vergisi 

Sigortalının Ödediği Primler ve hesaplaması şu şekilde:

Brüt maaşın %14'ü.

Hesaplama: 20,002.50 TL x 0.14 = 2,800.35 TL

Sağlık Primi: Genel sağlık sigortası primidir ve çalışanın sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlar.

Brüt maaşın %5'i.

Hesaplama: 20,002.50 TL x 0.05 = 1,000.13 TL

İşsizlik Primi: İşsiz kalan çalışanlara belirli bir süre boyunca maddi destek sağlamak için ödenir.

Brüt maaşın %1'i.

Hesaplama: 20,002.50 TL x 0.01 = 200.03 TL 

4857 sayılı İş Kanununa göre haftalık çalışma süresinin 45 saat olarak belirlendiği işlerde, her 1 saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal saatlik çalışma ücretinin %50 fazlası olmalıdır.  

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı öncülüğünde belirlenen asgari ücret, bir çalışana yasal olarak verilmesi gereken taban ücreti ifade eder. Asgari ücret genellikle yılda bir kez güncellenir. Enflasyon ve ekonomik koşullar göz önünde bulundurularak ara artışlar da yapılabilir.

2024 yılında net asgari ücret tutarı 17.002,12 TL’dir.  

SGK primi ise sigortalı çalışan işçilerin sosyal güvenlik haklarını güvence altına alan bir prim sistemidir. Hem işveren hem de çalışan tarafından aylık olarak prim yatırılır.

Asgari ücret SGK Primi (%14) işçi payı 2.800,35 TL’dir.  

İşverenin ödemesi gereken SGK Primi (%15.5) ise 3.100,39 TL’dir.

Aşağıdaki tablo 2024 asgari ücret tutarına göre hesaplanmıştır. 2025 yılı verileri açıklandığında tablo düzenlenecektir.

Asgari ücret SGK primi brüt maaş üzerinden hesaplanır. Bir önceki başlığımızda bu oranlardan bahsetmiştik. İşverenin ödemesi gereken SGK Primi %15.5, çalışanınki ise %14 demiştik. 

Şimdi ise 2024 yılı prime esas kazancın taban ve tavan fiyatlarından bahsedelim. 

Asgari ücretlinin işverene maliyeti aylık olarak şöyledir. 2024 Ocak ayı itibarıyla  asgari ücret SGK primi, 5.900,74 TL’dir. Bu tutar brüt maaş üzerinden hesaplanır ve SGK primi oranı %15,5’tir. 

Asgari ücret üzerinden çalışanın ödediği SGK primi ve işsizlik sigorta primi toplam ücreti  3,000.30 TL. Bu işçiden kesilen toplam tutardır. 

İşveren açısından bakacak olursak da  asgari ücretin işveren için toplam maliyeti 23,502.94’dir. İşveren için SGK primi %15.5, işsizlik sigorta primi ise %2’dir. 

Her işverenin maliyet yönetimi ve stratejisi, şirketin faaliyet gösterdiği sektöre, pazardaki konumuna, çalışan sayısına ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterir.  

Öncelikle maliyet yönetimini kısaca açıklayalım;

Bir işletmenin, ürün veya hizmetinin üretimi aşamasında ortaya çıkan maliyetlerini planlaması ve düzenli kontrol etmesi maliyet yönetimidir. Bu şekilde, kaynaklar etkin bir şekilde kullanılırken, maliyetlerin düşmesi ve karlılığın artırılması amaçlanır.

Aynı zamanda rekabet avantajının korunması ve sürdürülebilir büyüme de bu şekilde gerçekleşir. Maliyet muhasebesi, bütçeleme ve performans ölçüm araçları gibi çeşitli finansal araçlar bu süreçte tercih edilebilir. 

Personel maliyetlerini azaltmak için size önerdiğimiz birden fazla yöntemi işletmeniz içerisinde değerlendirebilirsiniz.  

İşverenlerin ve çalışanların hak ve sorumluluklarının belirlenmesini içeren yasal düzenlemeler, işçi ve işveren haklarını karşılıklı olarak kapsar.

Hizmet sözleşmesinde hem işçinin hem de işverenin sorumluluklarına Mevzuat Bilgi Sistemi web sitesinde detaylı olarak yer verilmiştir.

Hizmet sözleşmesi kapsamında işçinin işverene yükümlülükleri (borçları) şu şekildedir:

Bizzat çalışma borcu

Sözleşmeden veya durumun gereğinden aksi anlaşılmadıkça, işçi yüklendiği işi bizzat yapmakla yükümlüdür.

Özen ve sadakat borcu

İşçi, yüklendiği işi özenle yapmak ve işverenin haklı menfaatinin korunmasında sadakatle davranmak zorundadır.

İşçi, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, sadakat borcuna aykırı olarak bir ücret karşılığında üçüncü kişiye hizmette bulunamaz ve özellikle kendi işvereni ile rekabete girişemez.

Teslim ve hesap verme borcu

İşçi, üstlendiği işin görülmesi sırasında üçüncü kişiden işveren için aldığı şeyleri ve özellikle paraları derhâl ona teslim etmek ve bunlar hakkında hesap vermekle yükümlüdür.

İşçi, hizmetin ifasından dolayı elde ettiği şeyleri de derhâl işverene teslim etmekle yükümlüdür.

Fazla çalışma borcu

Fazla çalışma, ilgili kanunlarda belirlenen normal çalışma süresinin üzerinde ve işçinin rızasıyla yapılan çalışmadır. Ancak, normal süreden daha fazla çalışmayı gerektiren bir işin yerine getirilmesi zorunluluğu doğar, işçi bunu yapabilecek durumda bulunur ve aynı zamanda kaçınması da dürüstlük kurallarına aykırı olursa işçi, karşılığı verilmek koşuluyla, fazla çalışmayı yerine getirmekle yükümlüdür. Özel kanunlardaki hükümler saklıdır.

Düzenlemelere ve talimata uyma borcu

İşveren, işin görülmesi ve işçilerin işyerindeki davranışlarıyla ilgili genel düzenlemeler yapabilir ve onlara özel talimat verebilir. İşçiler, bunlara dürüstlük kurallarının gerektirdiği ölçüde uymak zorundadırlar.

İşçinin sorumluluğu

İşçi, işverene kusuruyla verdiği her türlü zarardan sorumludur.

Bu sorumluluğun belirlenmesinde; işin tehlikeli olup olmaması, uzmanlığı ve eğitimi gerektirip gerektirmemesi ile işçinin işveren tarafından bilinen veya bilinmesi gereken yetenek ve nitelikleri göz önünde tutulur. 

Ücret ödeme borcu

İşveren, işçiye sözleşmede veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen; sözleşmede hüküm bulunmayan hâllerde ise, asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödemekle yükümlüdür.  

Ücretin ödenmesi

Aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebilir.

İşveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması hâlinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür.

Tatil ve izinler

İşveren, işçiye her hafta, kural olarak pazar günü veya durum ve koşullar buna imkân vermezse, bir tam çalışma günü tatil vermekle yükümlüdür.

İşveren, belirsiz süreli hizmet sözleşmesinin feshi hâlinde, bildirim süresi içinde işçiye ücretinde bir kesinti olmaksızın, günde iki saat iş arama izni vermekle yükümlüdür.

İzin saatlerinin ve günlerinin belirlenmesinde, işyerinin ve işçinin haklı menfaatleri göz önünde tutulur.

Taşıma araçları

İşçi, işin görülmesi için işverenle anlaşarak işverenin veya kendisinin sağladığı bir taşıma aracı kullanıyorsa, taşıtın işletilmesi ve bakımı için gerekli olağan giderler, hizmet için kullanıldığı ölçüde işverence karşılanır.

Hizmet sözleşmesine dahil kapsamlı ve detaylı bilgiye mevzuat.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Bu blog yazısında yalnızca sözleşmede öne çıkan maddelere yer verilmiştir. 

Primler tam ay üzerinden hesaplanır. İşverenler de SGK primlerini ayın sonuna kadar yatırmalıdır. 

Eğer ayın son günü hafta sonuna veya resmi tatil gününe denk geliyorsa, primler takip eden ilk iş gününün mesa bitimine kadar yatırılmalıdır. 

Paraşüt’te, muhasebecinizden alacağınız çalışanlarınızın maaş planlarını basit bir şekilde hesaplamalarınıza ekleyebilirsiniz. Çalışanlarınızın eline geçen net tutarı YENİ MAAŞ / PRİM olarak Paraşüt'e ekleyebilirsiniz. Eğer çalışanınız ile net tutar üzerinden sözleşme yaptıysanız bu maaş giderini düzenli tekrarlayan gider olarak da oluşturabilirsiniz.

Muhasebecinizden aldığınız ve çalışanınız için ödediğiniz vergi tutarlarını da YENİ VERGİ / SGK PRİMİ olarak Paraşüt'e girebilirsiniz.

Ek olarak, çalışanlarınızın şirket için cebinden yaptığı harcamaları ve kendisine verdiğiniz avans tutarlarını da Paraşüt'te takip etmeniz çok kolay.

Keyifli bir ön muhasebe deneyimi ve uygun e fatura fiyatları için Paraşüt'ü 14 gün ücretsiz olarak deneyebilirsiniz.