Şirket ana sözleşmesi nedir? Neler içerir?

Tüzel kişiliğe sahip ortaklıklarda kuruluş sırasında ana (esas) sözleşmenin düzenlenmiş olması zorunludur. Bir ortaklığın kurulabilmesi için izin ve tescil gibi başka işlemlerin de gerçekleşmesi gereklidir. Emredici kanun hükümlerine uygun bir ana sözleşmenin hazırlanması ve imzalanması ortaklığın tüzel kişilik kazanabilmesi için kanunda öngörülen kuruluş aşamalarının başlangıcı ve en önemlisidir.

Ana sözleşme; ortaklığın temel düzenini oluşturan, ortaklığın iç ve dış ilişkilerini, pay sahiplerinin ortaklığa ve birbirlerine karşı hak, yetki ve yükümlülüklerini düzenleyen çok taraflı ve şekle tabi bir sözleşmedir. Ana sözleşme ortaklığın kurulmasından sona ermesine kadar başvurulması ve uyulması gereken kuralları içerir.

Kanunun emredici hükümler ile sınırladığı genel çerçeve içinde birçok yönden ortaklığa serbest düzenlenebilir bir alan sağlamakta yani sınırlı da olsa bir anlamda ana sözleşme ile kendi kurallarını serbestçe koyma olanağına vermektedir.

Ortaklığın tüzel kişi olarak organları, ehliyet sınırları, sermayesi, payları ve pay senetleri, pay sahipleri ve üçüncü kişiler ile ilişkileri, pay sahiplerinin ortaklar ve birbirlerine karşı yükümlülükleri ve ortaklığın sona ermesi ile tasfiyesine ilişkin birçok husus emredici kanun hükümleri çerçevesinde ana (esas) sözleşme ile düzenlenir.

Adi ortaklık sözleşmesi kural olarak bir şekle bağlı kılınmamış iken diğer ticari ortaklıkların sözleşmeleri şekle bağlanmıştır. Şirket ana sözleşmesinin yazılı yapılması ve imzaların, noterce onaylaması gerekir. Noter onayı olmaksızın ana sözleşme geçerli olmaz.

 

Limited Ortaklıklarda Ana (Esas) Sözleşme

Türk Ticaret Kanunu 576.madde limited ortaklık sözleşmesinde bulunması gereken asgari içeriği "Zorunlu Kayıtlar" başlığı altın düzenlemiştir. Madde emredici niteliktedir yani bu hükümlerden birinin eksik olması sözleşmeyi geçersiz kılar ve sözleşme eksik tamamlanmadan tescil olunamaz. Sözleşmede bulunması zorunlu kayıtlar şunlardır;

1. Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer
2. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu
3. Esas sermayenin itibari tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibari değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları
4. Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları
5. Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli

Bunlarla birlikte ortaklar emredici hükümlere aykırı olmamak şartı ile şirket sözleşmesine diledikleri kayıtları koyabilirler.

 

Anonim Ortaklıkta Ana (Esas) Sözleşme

Anonim ortaklıklarda da kuruluş aşamasında, esas sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve bütün kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır. Türk Ticaret Kanunu 339.maddesinde anonim ortaklık esas sözleşmesinde bulunması zorunlu kayıtlar belirtilmiştir. Bunlar sırasıyla;

1. Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer
2. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu
3. Şirketin sermayesi ile her payın itibarı değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları
4. Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar; devir sınırlamaları
5. Paradan başka sermaye olarak konulan haklar ve ayınlar; bunların değerleri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı bir işletme ve ayın bir alınması söz konusu olduğu takdirde bunların bedeli ve şirketin kurulması için korucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı
6. Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket karından sağlanacak menfaatler
7. Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar
8. Genel kurulların toplantıya nasıl çağıralacakları; oy hakları
9. Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre
10. Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı
11. Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarı
12. Şirket hesap dönemi

Bununla birlikte ilk yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanır. Esas sözleşmede bulunması zorunlu olan hususlara yer vermeyen bir esas sözleşme emredici hükümlerine aykırılık nedeniyle geçersiz olacaktır.

 

Şirket Türüne Göre Ana Sözleşme Özellikleri

 

Kollektif Şirket Ana Sözleşmesi

Kollektif şirketin sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalıdır ve bu sözleşmedeki imzalar noter tarafından tasdik olunmalıdır. Türk Ticaret Kanunu 213. maddesine göre kollektif şirket sözleşmesinde bulunması gerekli zorunlu kayıtlar:

1. Ortakların ad ve soyadları, yerleşim yerleri ve uyrukları
2. Ortaklığın Kollektif olduğu
3. Ortaklığın ticaret unvanı ve merkezi
4. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu
5. Her ortağın sermaye olarak koymayı taahüt ettiği para miktarı; para niteliğinde olmayan sermayenin değeri ve bu değerin ne suretle biçilmiş olduğu; sermaye olarak kişisel emek bu emeğin niteliği, kapsamı ve değeri
6. Şirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı, yoksa birlikte mi imza koymaya yetkili oldukları.

Ortaklar emredici hükümlere aykırı olmamak şartı ile şirket sözleşmesine diledikleri kayıtları koyabilirler. İhtiyari kayıtlar olarak ortakların iç ilişkisi, özellikle kar ve zarara katılma oranları, ticari işletmenin faaliyete geçme zamanı, ortaklığın süresi, ortaklık ilanlarının şekli ve cezai şart ve uyuşmazlıkların hakem yoluyla çözülmesine ilişkin hükümler öngörülebilir.

(insert: Paraşüt Blog'u Takip Ediyor Musunuz? class: c-bg-coolGray u-mv3 icon: icon-pencil-2 text: İş kurma alanındaki yeni yazılarımız ve ilginizi çekebilecek daha birçok konu için blogumuza abone olabilirsiniz. cta-url: /wp/bloga-abone-olun cta-text: Bloga Abone Olun)

Kanuni şekilde yapılmamış veya sözleşmeye konması zorunlu olan kayıtlardan biri veya bazıları eksik yahut geçersiz olan bir kollektif şirket adi şirket hükmündedir.

 

Komandit Ortaklık Ana Sözleşmesi

Komandit ortaklık sözleşmesine ilişkin hükümler Türk Ticaret Kanunu 305. madde düzenlenmiştir. Ortaklık sözleşmesi yazılı şekle tabidir ve sözleşmedeki imzalarının noterde onaylanması gerekir. Bu kural geçerlilik şartıdır ve ortaklığın ticaret siciline tescil edilebilmesi için zorunlu unsurdur. Sözleşmede bulunması gereken zorunlu kayıtlar şöyledir;

1. Ortakların ad ve soyadları, yerleşim yerleri ve uyrukları
2. Ortaklığın komandit niteliği ve ortaklardan hangilerinin komandite hangilerinin komanditer olduğu
3. Otaklığın ticaret unvanı ve merkezi
4. Ortaklığın konusu
5. Her ortağın sermaye borcunun niteliği ve miktarı
6. Temsil yetkisi

 

Kooperatif Ortaklık Ana Sözleşmesi

Ana sözleşme kooperatifin kurumsal yapısını içeren, yapının ana taşları olan organlara ilişkin kuralları, ortakların haklarını ve borçlarını gösteren bir sözleşmedir. Ana sözleşme kurucular tarafın imzalanmalı ve noter tarafından tasdik edilmelidir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu 4. madde uyarınca kooperatif ana sözleşmesinde bulunması gereken zorunlu hükümler şunlardır;

1. Kooperatifin adı ve merkezi,
2. Kooperatifin amacı ve çalışma konuları,
3. Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren hal ve şartlar,
4. Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli, nakdi sermayenin en az 1/4'nün peşin ödenmesi,
5. Ortakların ayni sermaye koyup koymayacakları,
6. Kooperatiflerin yükümlerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu ve derecesi,
7. Kooperatifin yönetici ve denetleyici organlarının görev ve yetki ve sorumlulukları ve seçim tarzları,
8. Kooperatifin temsiline ait hükümler,
9. Yıllık gelir gider farklarını hesaplama ve kullanma şekilleri,
10. Kurucuların adı, soyadı iş ve konut adresleri,

Bunlara ek olarak yapı kooperatifleriyle, konusuna taşınmaz mal devri dahil olan kooperatiflerin ana sözleşmelerinde taşınmaz mal devredileceğine dair taahhüt bulunması gerekir.
Kurucular GK toplantıları, kararların alınması, oy kullanılması, kooperatifin çalışma esaslar ile birliklerle ilişkiler; birleşmenin şartları ve süre gibi "ihtiyari hükümler"e sözleşmede yer verebilirler.

Şirket ana (esas) sözleşmesinin değiştirilmesi, ortaklığa girerken pay sahiplerinin kabul ettikleri temel düzenlemelerde değişiklik yapılması anlamına gelmektedir. Bu nedenle anayasalar gibi ana sözleşmelerin değiştirilmesi de özel usullere bağlanmış ve bu arada değişiklik konusunda karar vermeye tek yetkili organ olan genel kurulun toplanması ve karar alması için özel yeter sayılar öngörülmüştür.

Hukuk alanındaki yazılarımız için Paraşüt Blog'a abone olabilir, henüz Paraşüt kullanıcısı değilseniz, Paraşüt’ü 14 gün ücretsiz deneyebilirsiniz.

 

İş Kurma ile İlgili Diğer Yazılarımız:

Limited Şirket Kuruluş Maliyetleri

Limited Şirket ve Anonim Şirket Kuruluşu

Şirket Kurmak: Limited mi anonim mi?