Vergi nedir? Vergi çeşitleri nelerdir?

Vergi, gündelik hayatımızın o kadar içinde bir kavram ki… Kimimiz alışveriş yaparken, kimimiz şirket kurarken kimimiz de ev, arazi gibi bir taşınmaza sahip olurken karşılaşıyoruz vergi tanımıyla.

 

Vergi nedir?

Vergi, devletin kamusal hizmetlerini gerçekleştirebilmesi için vatandaş ve kurumlarından kanunlarla belirtilen esaslara uygun şekilde topladığı paradır.

Herkesin gelir gücüne göre belirlenen vergilerin birçok çeşidi olmakla birlikte, devlet tarafından ülke yararına hayata geçirilecek projeler için zorunlu olarak alınır.

 

Vergi niçin verilir?

Vergi vermek, öncelikle vatandaşlık görevlerinden biridir. Toplumsal bütünlüğü ve refahı sağlamak adına alınır.

Bildiğiniz üzere, toplumsal refahı sağlamanın başlıca yollarından biri de vatandaşların ihtiyaçlarını karşılama, sağlıklı ve güvenli bir şekilde yaşayabilecekleri ortamı yaratmadır. Devlet, aldığı vergilerle, hizmetlerini sürekli hale getirir.

Bir diğer soru da, “kimler vergi verir?” üzerinedir. Bildiğiniz üzere, vergi çeşidine göre vergi ödeme yükümlülükleri de farklılık göstermektedir. Vergi mükellefi olmak ile ilgili aklınıza takılan tüm sorulara ilgili yazımızda cevap bulabilirsiniz.

 

Türkiye'de hangi vergiler alınır?

Türkiye’de alınan vergi ve cezaları sıraladığımızda 373 satırlık upuzun bir liste karşımıza çıkar. Bu listede de kategorilendirmeye giderek vergi sisteminin hangi ölçütlere göre şekillendiğini görebiliriz:

Vergiyi ödeyen ile vergi yükünü taşıyan kişi ayrıma göre; dolaysız ve dolaylı vergiler * Dolaylı vergiler: Tüketim işlemleri üzerinden alınan vergilerdir. Aşağıda daha detaylı bir şekilde ele aldığımız Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Damga Vergisi ve Banka ve Sigorta Muameleri Vergisi (BSMV) bu vergi türüne örnektir.

Verginin kapsamına göre: Genel ve özel vergiler * Ekonomik kaynağa göre vergiler:Gelir, gider ve servet üzerinden alınan vergilerdir.

“Türkiye’de kaç tane vergi var?” diye sorduğumuzda karşımıza türlerine göre farklı vergiler çıkmaktadır. Bu nedenle aşina olduğumuz ve temel vergiler olarak konumlandırdıklarımız ile başlayalım.

 

1. Gelir vergisi

Gelir vergisi, gerçek kişilerin 1 yıl içerisinde elde ettiği gelir üzerinden düzenli olarak alınan vergidir. Yıl bazında belirlenen vergi dilimlerine göre bir oran belirlenir ve kişinin elde ettiği gelire göre vergi kesilir.

“Gelir vergisini ödemekle yükümlü olanlar; * Türkiye’de ikamet edenler * 1 yıl içerisinde Türkiye’de 6 ay ya da daha uzun süre ikamet eden kişiler * Merkezi Türkiye’de bulunan özel ya da kamu kuruluşları adına yurt dışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarıdır.

Vergi borcunuzun olup olmadığını Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesindeki ilgili sayfadan sorgulamanız mümkündür.

 

Şahsi gelir vergisi

Kişisel gelir vergisi olarak da geçmekte olan şahsi gelir vergisi, bireylerin ödeme güçlerini dikkate alınarak adil bir bir vergi türüdür.

 

Kurumlar vergisi

Kurumlar vergisi, tüzel kişiliğe sahip olanlardan kurum kazançları üzerinden alınan vergidir. Şahıs şirketlerini ilgilendirmeyen bu vergi türü, sermaye şirketlerinin ödemesi gereken vergiler kapsamındadır.

Fakat bu noktada dikkat etmemiz gereken, tüm tüzel kişiliklerin kurumlar vergisine dahil olmadığıdır. Kolektif şirketler, adi komandit şirketler tüzel kişiliği olmasına rağmen gelir ve kurumlar vergisi kapsamına alınmazken; tüzel kişiliği olmayan dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları kurumlar vergisinin kapsamında değerlendirilir.

“Kurumlar vergisi nedir?” sorusunu detaylıca cevapladığımız yazımıza göz atarak, kurumlar vergisi oranı ve hesaplamalarını inceleyebilirsiniz.

 

2. Gider üzerinden alınan vergiler

Adı üstünde harcamalar üzerinden alınan vergilerdir. Vergiler genellikle üreticiler tarafından ödenip daha sonra yansıma yapılarak malın ve hizmetin fiyatına eklenir. Değişim anında da tüketicilere aktarılır. Tüketici ise malın veya hizmetin fiyatı ile kaynaşmış vergiyi öder.

Giderler üzerinden alınan vergileri şu başlık altında toplayabiliriz: * Katma değer vergisi * Özel tüketim vergileri * Muamele vergileri * Gümrük vergileri * Diğer harcama vergileri

 

1. Katma Değer Vergisi (KDV)

Katma Değer Vergisi (KDV), ürün veya hizmeti alan kişinin, ürün veya hizmeti satan kişiye dolaylı yoldan ödediği vergidir. Alışveriş yaparken aşina olduğumuz “KDV Dahil” tanımı bu vergiye tekabul etmektedir. En geniş uygulama alanına sahip olan bu vergi türünde, ticari işletme aracı mükellef olup, en son vergi yüklenicisi ise tüketicidir.

KDV hesaplama aracı ile oran, brüt ve net üzerinden işlemlerinizi hızlıca gerçekleştirebilirsiniz.

 

2. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)

ÖTV, belirli mal ve ürünlerden alınan vergidir. Genellikle, Özel tüketim vergileri talep esnekliği zayıf ürünlerden alınmaktadır. Yüksek oranda alınmasının sebebi ise, mallardan çok vergi hasılatı sağlamak veya tüketimi özendirmemek olarak gösterilir.

 

3. Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisi​

BSMV olarak kısaltılan Banka ve Sigorta Muameleri Vergisi, bankaların elde ettikleri komisyon ve ücretler ile sigorta şirketlerinin poliçelerinde göstermiş oldukları prim tutarlarının yüzde 5’i kadar oranında alınan vergidir.

 

4. Damga Vergisi

Damga vergisi, adından da anlaşılacağı üzere kişiler ve kurumlar arasındaki anlaşmaları esas alan ve bu anlaşmalara bağlı işlemlerin geçerliliğini belgeleyen kağıtlar üzerinden alınan vergidir.

Bu vergi türü, her türlü sözleşmeden doğan ve devlet tarafından alınan bir vergi çeşidi olarak karşımıza çıkar ve yapılan sözleşme iki kişi arasındaysa iki tarafa da aittir. Fakat yapılan sözleşmede taraflardan biri resmi daire ise bu durumda vergi mükellefi şahıstır.

 

Geçici, dolaylı ve dolaysız vergi ne anlama gelir?

Sıkça karşılaştığımız fakat genellikle soru işaretleri barındıran geçici vergi türüne de değinelim. Geçici vergi, peşin vergi uygulaması olarak bilinmekle beraber kazancınız üzerinden elde edeceğiniz gelirin üçer aylık sürelerle hesaplanarak ödenen vergidir.

Bir başka deyişle, tek seferde değil de üçer ay aralıklarla elde edilen kazancın vergisinin önden ödenmesidir.

Yukarıda kısaca değindiğimiz dolaylı ve dolaysız vergi kavramlarını biraz daha açalım.

 

Dolaylı vergi nedir?

Gelir veya sermaye üzerinden olmadan bir ürünün satışında uygulanan, mal ve hizmetlerin üzerinden dolaylı bir şekilde tahsil edilen vergilere dolaylı vergi denir.

 

Dolaysız vergi nedir?

Gelir ve servet üzerinden alınan vergilere dolaysız vergiler denir. Gelir vergisi, kurumlar vergisi ve servetten alınann vergiler, dolaysız vergi kapsamındadır.

 

Vergi muafiyeti nedir?

Vergi muafiyeti, aslen vergi kanunlarına göre vergi ödemekle yükümlü olan kişi ya da kişi gruplarının aynı ya da farklı vergi kanunlarıyla vergi dışında bırakılması işlemidir.

Bir firma sahibi olarak ödemeniz gereken vergilerin, takip etmeniz gereken harcamaların ne kadar önemli olduğunun farkındayız. Omzunuzdaki yükü hafifletmek ve ön muhasebe işlemlerinizi kolaylaştırmak için buradayız.

Henüz online ön muhasebe programı Paraşüt abonesi değilseniz, uygulamamızı 14 gün ücretsiz deneyebilirsiniz. Üstelik kredi kartı bilgilerinizi bile girmeden!