Kasa hesabı nedir, nasıl tutulur?

 

Kasa Hesabı Nedir?

Kasa hesabı işletmelerin nakit giriş ve çıkışlarının kaydedildiği hesap olarak bilançonun “1-Dönen Varlıklar” grubunda “100” hesap kodu ile yer alır. Hesabın özelliği aktif karakterli olmasıdır. Tek Düzen Muhasebe Uygulamalarına göre aktif karakterli hesaplar için artışlar hesabın borcuna, azalışlar ise hesabın alacağına kaydedilir ve aktif karakterli hesaplar daima borç bakiyesi verir.

Kasada TL cinsinden paraların yanı sıra döviz cinsinden paralar da takip edilebilir. Döviz cinsinde paraların TL karşılığının kasa hesabına alınması, istenirse döviz bedellerinin ayrıca nazım hesaplarda takip edilmesi gerekir. Yıl sonlarında kasa işlemleri için envanter (sayım) ve değerleme işlemleri yapılır. Sayım ve değerleme sonuçları için bilançonun ilgili hesaplarına yansıtılarak takip edilir.

 

Kasa Hesabının İşleyişi

Kasa Hesabındaki artış (borç hareketleri) ve azalışları (alacak hareketlerini) anlayabilmek için öncelikle büyük bir T çizelim ve T’nin sol tarafını BORÇ , sağ tarafını ise ALACAK olarak isimlendirip artış ve azalışların nelerden kaynaklanabileceğini anlamaya çalışalım.

Borç	100 KASA HESABI		Alacak
Bankadan kasaya para çekilmesi		Kasadan bankaya para yatırılması
Alınan çek ve senetlerin nakit tahsilatı		Verilen çek ve senetlerin nakit ödenmesi
Alıcılardan yapılan nakit tahsilat		Satıcılara yapılan nakit ödemeler
Mal/Hizmet alışları için peşin olarak avans alınması		Mal/Hizmet satışları için peşin olarak avans verilmesi
Ortaklardan kasaya nakit olarak para aktarılması		Kasadan ortaklara nakit olarak verilmesi

Kasa hesabının sol tarafında yer alan hareketlerden herhangi bir tanesi ile ilgili yevmiye kaydı yapılması durumunda; bu hareketler kasa hesabındaki artışları gösterdiği için; KASA Hesabına BORÇ, diğer ilgili hesaplara ise (banka, alınan çek, alınan sipariş avansları vb.) ALACAK kayıt edilmelidir. Yine bu işlemler kasada bir artış, yani tahsilat niteliğinde olduğu için, kayıt esnasında muhasebe programları üzerinde fiş türü olarak “TAHSİL” fişi seçilmelidir.

Tablonun (T'nin) sağ tarafında yer alan hareketler ise kasadan nakit çıkışı anlamına geldiği için bu defa kasada artış değil azalma söz konusu olacak ve yevmiye fişinde KASA Hesabına ALACAK, diğer ilgili hesaplara ise (banka, alınan çek, verilen sipariş avansları vb.) BORÇ kayıt edilmelidir. Nakit ödemeleri gösteren bu tip kayıtlar için muhasebe programı üzerinde seçilecek fiş türü ise “TEDİYE” fişidir.

 

Kasa Hesabında Yıl Sonu İşlemleri

Kasa hesabı için yıl sonlarında Vergi Usul Kanunu'nun hükümleri gereğince envanter ve değerleme işlemleri yapılmalıdır.

Envanter işlemi, işletmenin belli bir tarihteki alacaklarını, borçlarını ve varlıklarını sayarak ve kontrol ederek miktar olarak tespit edilmesi şeklinde tanımlanabilir. İşletmeler için kasa mevcudu bilançoya göre bir varlık kalemidir. Hatırlayacağınız üzere, yazımızın başında kasa hesabının bilançonun 1-Dönen Varlıklar grubunda yer aldığından bahsetmiştik. Dolayısıyla kasa hesabının belli dönemlerde sayılması ve sayım sonucunun bir tutanağa bağlanması gerekir. Bu belli dönemlerden kast edilen yılsonu olabileceği gibi ay sonu ya da her hafta sonu, hatta işletmenin ihtiyaç ve tercihlerine göre gün sonu bile olabilir.

Yapılan sayım sonucunda belirlenen fiziki kasa mevcudu, kasa hesabının borç bakiyesi ile karşılaştırılır. Burada “borç bakiyesi” ile karşılaştırılır dememizin sebebi kasa hesabının alacak bakiye ile ilgili günü/haftayı/dönemi kapatmasının doğru olmamasıdır. Kasa hesabının alacak bakiye vermesi demek girişi olmayan, yani borç kaydı yapılmayan paranın, harcanmış olması demektir ki bu da fiziken mümkün değildir.

Sayım sonucu fiziki kasa mevcudu ile kasa hesabının borç bakiyesi karşılaştırıldığı zaman arada fark tespit edilebilir. Bu farklar negatif yönlü ise yani sayım sonucu, fiziki kasa mevcudundan düşük miktarda ise 197-Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları hesabı, tam tersi durumda ise 397-Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları hesabı kullanılarak gerekli kayıtlar yapılır. Ancak bu kayıtlar yapılsa bile noksanlık ya da fazlalıkların sebebi araştırılmalı ve sebeplerine göre bu hesaplar (197 – 397 kodlu) yıl içerisinde kapatılmalıdır.

Değerleme işlemi: İşletmenin kasasında TL cinsinden nakit varlıkları takip edilebileceği gibi döviz cinsinden nakit varlıkları da takip edilebilir. Bu durumda döviz cinsinden varlıklar kasaya girdikleri anda TL cinsinden karşılıkları 100 KASA hesabında takip edilirken; 900 Nazım Hesaplarda ise döviz cinsinden değerleri takip edilebilir.

Kasa mevcudunun döviz cinsinden değerlerinin nazım hesaplarda takip edilmesi ay sonlarında yapılacak değerleme işlemi için döviz tutarının tespiti konusunda büyük kolaylık sağlayacaktır. Yabancı paralar için değerleme işlemi; bilanço gününde açıklanan döviz kuru ile nazım hesaplarda gösterilen döviz cinsinden miktarın çarpılması sonucu ortaya çıkan değerin, muhasebe kayıtlarında yer almasıdır.

Bu değerleme işlemi sonucunda oluşan kur farkları pozitif yönde ise 646-Kambiyo Karları hesabında, negatif yönde ise 656-Kambiyo Zararları hesabında takip edilir.

Ön muhasebe alanındaki diğer yazılarımız için Paraşüt Blog'a abone olabilir, henüz Paraşüt kullanıcısı değilseniz, online ön muhasebe programı Paraşüt’ü 14 gün ücretsiz deneyebilirsiniz.

Ücretsiz Deneyin

 

Ön muhasebe ile ilgili diğer yazılarımız:

Fatura mı, serbest meslek makbuzu mu?

e-Fatura kullanmalı mıyım?

Ön Muhasebe Nedir? Neden Önemlidir?