İhbar Süresi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

 

İhbar süresi nedir?

İş Kanunu'nun 17. maddesinde düzenlenen ihbar süresi; bir çalışanın veya işverenin aralarındaki belirsiz süreli iş sözleşmesini sonlandırma niyetini sözleşmenin feshinden önce diğer tarafa bildirmesi gereken süredir.  

Çalışan işten ayrılma niyetini belirttiği tarihten itibaren ihbar süresi başlamış olur. Standart uygulamada, çalışan bu süre içinde çalışmaya devam eder ve ihbar süresi dolduğunda işten ayrılır. 

İhbar süresi, çalışanın iş arama hakları ve işsiz kalmamasının sağlanması açısından önemlidir. İşverenler açısından ise bir çalışanın ani kaybı iş süreçlerinin aksamasına neden olacağından, çalışanın işten ayrılış zamanını önceden bilmek düzenin sürekliliği için önem arz eder.

 

İhbar süresi nasıl hesaplanır?

İhbar süresi hesaplamasında dikkat edilmesi gereken en önemli faktör hizmet süresidir. Çalışanın ne kadar süredir çalıştığı göz önüne alınarak, ihbar süresi hesaplamalarında aşağıdaki tarifeler uygulanır.

- Çalışan ihbar bildiriminin yapıldığı tarihten itibaren geçerli olmak üzere 6 aydan daha kısa bir süredir çalışıyorsa, ihbar süresi iki hafta (14 gün) olarak kabul edilir.

- Çalışanın çalışma süresi 6-18 ay arası ise bu süre dört hafta (28 gün) olur.  

- İhbar süresi, 18 ay ile 3 yıl arası hizmet etmiş olanlar için altı haftadır (42 gün).

- 3 yıldan fazla süredir çalışanlar için sekiz hafta (56 gün) bir ihbar süresi söz konusudur.

 

İhbar tazminatı nasıl hesaplanır?

İhbar tazminatı hesaplama işlemi, işçinin fesih anındaki giydirilmiş brüt ücreti üzerinden yapılır.  

İşçinin kıdemine denk gelen bildirim süresi, her haftası yedi gün olarak hesaplanır ve sürekliliği devam eden brüt ödemelerin günlük miktarıyla çarpılarak brüt ihbar tazminatı bulunur. Bu tutardan gelir vergisi ve damga vergisi dışında kesinti yapılmaz.

 

İhbar süresi ne zaman başlar?

İhbar süresinin başlangıcı, iş sözleşmesinin feshedilme kararının işveren veya çalışan tarafından diğer tarafa bildirilmesine bağlıdır.

Fesih kararının bildirildiği gün, ihbar süresi başlar. Belirlenen ihbar süresinin sonunda fesih gerçekleştiğinde ihbar süreci de son bulmuş olur.

 

İhbar süresinin kuralları nelerdir?

"İhbar süresi kaç gündür?" sorusu kadar önemli olan bir başka soru da uygulamanın nasıl gerçekleşeceği ve yasal detaylardır.

- İhbar süresinin iş sözleşmesinde özel olarak düzenlenmesi mümkündür. Bu durumlarda çalışan ve işveren tarafların birbirine ihbar bildiriminde bulunma süresi ve şartları değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla taraflar arasındaki sözleşmenin feshinden önce bu tarz bir düzenleme bulunup bulunmadığını kontrol etmek kritik olabilir. Fakat kanunen belirlenen ihbar süreleri asgaridir ve sözleşmelerde ihbar süresinin değiştirildiği durumlar varsa belirlenen yeni süreler çalışanın lehine olmalıdır. Yani sözleşmelerle ihbar süreleri azaltılamaz ama artırılabilir.

- İşveren, çalışanın ihbar süresinde alacağı ücreti çalışana peşin ödeyerek iş sözleşmesinin feshini derhal sağlayabilir (İş Kanunu madde 17). Bu durumda çalışanın ihbar süresi boyunca çalışma yükümlülüğü ortadan kalkar.

- Belirli süreli bir iş sözleşmesinde ihbar süresinin olması söz konusu değildir. Bu tür sözleşmelerde çalışma süresi sözleşmenin esaslarından biri olduğu için süreç daha farklı işler. Yani ihbar süresi, belirsiz süreli iş sözleşmeleri bağlamında geçerlidir.

- İş sözleşmesi kanunen belirlenmiş ihbar sürelerini ihlal edecek şekilde feshedilirse, fesihi gerçekleştiren taraf diğer tarafa ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

- Deneme süresinde ihbar süresi geçerli olmaz. Bu süre içinde iki taraf da sözleşmeyi ihbar süresine gerek olmaksızın feshedebilir.

 

İhbar süresinde iş arama izni nedir?

Türk Borçlar Kanunu'nun 421. maddesi, belirsiz süreli hizmet sözleşmelerinin feshi durumunda ortaya çıkan ihbar süresinde iş arama iznini düzenler.  

Bu maddeye göre, çalışanın ihbar süresi boyunca günde 2 saat olmak üzere yeni bir iş aramaya izni bulunur.

Ön görülen günlük 2 saatlik sürede çalışan yeni işlere başvurabilir, iş ilanlarına özgeçmişini gönderebilir ve iş görüşmelerine katılabilir.  

İhbar süresindeki iş arama süresinin ücreti, çalışanın total ücretinden kesilmez. Bir başka deyişle çalışan, iş aramak için kullandığı sürede ücret almaya devam eder.

 

İş arama izni süresi ne kadardır?

İş arama süresi günlük 2 saattir.

Bununla birlikte, iş arama izninin toplu şekilde kullanılması da mümkündür. Bu durumda çalışan, günlük 2 saatlik iş arama sürelerini birleştirebilir. Örneğin 14 günlük ihbar süresi bulunan bir işçi; 14*2 saat olarak hesaplarsak, 28 saatlik bir iş arama iznine sahiptir. Bu 28 saat, ihbar süresi içinde kesintisiz şekilde iş aramak için kullanılabilir.

 

İhbar süresinin geçerli olmadığı durumlar nelerdir?

Daha önce belirttiğimiz gibi, belirli süreli iş sözleşmelerinde ihbar süresinin geçerliliği yoktur. Bunun dışında, bazı özel durumlarda iş sözleşmesi feshedilirken ihbar süresi aranmaz. Bu istisnaları şu şekilde sıralayabiliriz:

- İşçinin emekliliği, askerliği ya da evlenmesi sonucu iş sözleşmesinin sona ermesi

- İşçinin ölümü

- İşçinin haklı nedenle feshi (İş Kanunu madde 24)

- İşverenin haklı nedenle feshi (İş Kanunu madde 25)

 

İhbar fesih bildirim tebligatı nedir?

İşçi veya işveren, belirsiz süreli iş sözleşmesini feshetme kararını diğer tarafa bildirmekle yükümlüdür. İhbar süresi, bu bildirim ile başlar. İşte taraflardan birinin diğerine yaptığı bu bildirim fesih bildirimi veya ihbar fesih bildirim tebligatı olarak isimlendirilir.